پښتو ژباړه:
رحمت آریا آگست ۲۰۰۸
"د افغانستان د ډیموکراتېک جمهوریت د کورني
سیاسي اړوپیچ په تړاو" د شوروي د بهرنېو چارو وزارت ته په افغانستان کې د
شوروي اتحاد د سفیر الف. پوزانوف سیاسي لېک (یادښت لېک) |
نېټه:
۱۹۷۸/۳۱/۰۵
|
سرچېنه:
دغه لاسوندی د معاصرو لاسوندونو د سرچینوپه مرکز کې د اوډ آرنه د اخیستل
شویو نوټونو پربنسټ ولاړ دی
Center for the Storage of Contemporary Documentation (TsKhSD), fond (f.)
5, opis (op.) 75, delo (d.) 1179, listy (ll.) 2-17 |
دلاسوندي پیژندنه:
"د افغانستان د ډیموکراتېک جمهوریت د کورني سیاسي اړوپیچ په تړاو" د شوروي
د بهرنېو چارو وزارت ته په افغانستان کې د شوروي اتحاد د سفیر الف. پوزانوف
سیاسي لېک (یادښت لېک) د نوي افغاني دولت د راټینگولو لپاره د مرستې په
اړتیا ټینگار کوي. |
د یادولو وړ ده چې د [محمد] داؤود د [واکمنۍ - ژ] د راپرځول کېدلو " لومړني
اټکلونه" له ۱۹۷۳زکال وروسته هغه مهال را پیل شول چې د هیواد د کورني اقتصاد او
سیاست د پرمختیا لپاره د هڅو لړۍ په لاس کې ونېول شوه او پایله یې د ۱۹۷۸زکال د
اپریل د مېاشتې پرپېښې را واوښتله. داؤود خپله پاملرنه د متضادو منځنیو ځمکوالو
پاړکو ' طبقو ' او ښي اړخو ولسپالو ځواکونو گټو ته را وگرځوله او له دې امله یې ونه
شوای کولای د پراخې کارگرې پاړکې په گټه " خپل ریفورمونه را پلي کړي چې په لومړي سر
کې د کرهنیزو ځمکوسماونیز یا اصلاحي ریفورمونه " ولاړ ول. په هېواد کې د ورانۍ پر
مخ د یوه روان اقتصاد په چاپیریال کې او د ۱۹۷۳زکال له خپرې شوې تگلارې څخه اوښتـنگ
" د و گړو د ناخوښیو د مخ په ودې مورچلونو راجوړولو ته لاره را پرانیستله"، د داؤود
د پټو تړاونو لړۍ چې ملاتړ یې د " اسلامي مرتجعو رژیمونو " او د" امریکا د پانگوالۍ
" له پلوه کېده، " کورنی غبرگون" را وپاراوه، او دغې چارې په خپله رژیم د " شخصي
واک د پياوړي کولو" لورته را وکاږه.
دغسې یوه اړوپیچ " د داؤود د رژیم او د هغه د پاړکیزو یا طبقاتي ملاتړو او د پراخ
بنسټې کارگرې پاړکې ترمنځ چې غږ یې د افغانستان د خلق په ډیموکراتیک گوند کې
راغبرگېده " د ناانډولۍ پرکـَندې یوه پریړه کرښه رامنځ ته کړه .
د افغانستان د خلق ډیموکراتیک [د مشرتابه � ژ] د نیول کېدلو په اړه د داؤود امر د
هغه د رژیم پرراپرځېدنگ را واوښت. د [۱۹۷۹زکال د مې د مېاشتې د اعلامېې] پربنسټ د
تره کي د دولت تگلاره د افغانستان د خلق ډیموکراتېک گوند د ۱۹۶۶زکال له راخپل کړل
شوې تگلارې سره سم دا دی اوس پرمخ ځي. تر ټولو لوی کار د کارگرې پاړکې د گټو لپاره
د ټولنې د ټولنیزو- اقتصادي جوړښتونو بیارغاونه، او " د نوی ښکیلاک او پانگوالۍ د
اغیزو له منځه وړل دي."
د اپریل د مېاشتې په ۲۹ تره کي د شوروي له سفیر سره په خپلې یوې مرکې کې وویل چې" افغانستان به د مارکسییزم � لیننیزم د تگلارو په راخپلولو د سوسیالیزم د جوړولو لپاره لاره هوار کړي او په سوسیالیستي بلاک پورې تړلی یو هیواد به سي" خو موږ ته ښایي چې دغه لاره په " ډیرځیر او احتیاط " را پلي کړو او د افغانستان د خلق ډیموکراتیک گوند به د هېواد وگړي" وروسته " له خپلې اصلي موخې را خبر کړي."
د افغانستان ډیموکراتیک جمهوریت په خپل بهرني سیاست کې د ناپییلتوب دغورځنگ لور
ته لېواله دی، خو د شوروي اتحاد له سوسیالیستي جمهوریتونو سره همکارۍ ته به
لومړیتوب ورکړي.
د لوېدېیز د غبرگون په اړه: د داؤود راپرځېدنگ " ټول هک پک کړل" او د نوي دولت په
وړاندې د لوېدېزو او د " مسلمانومرتجعو هېوادونو" رسنیو د " درواغو د خپرولو کمپاین"
راپیل کړ.
له بله اړخه " د هغو مالوماتو پربنسټ چې موږ یې لرو" د امریکا او نورو لوېدیزو
هېوادو سفارتونو لارښوونې ترلاسه کړيدي چې په افغانستان کې د پاتې کېدلو لپاره دې
ټولې لارې چارې د اقتصادي مرستو د ژمنو د ورکولو په گډون ، و پلټي.
د افغانستان مشرتابه، د بهرنيو اقتصادي اړیکو په بیا رغاونې کې چې د لومړیتوب اوږه
یې د شوروي سوسیالیستي جمهوریتونو او د سوسیالیستي بلاک پـَـلــَو ته کږه ده ، له
لوېدیز سره د اقتصادي تړونونو په ترسره کولو کې له" ځانه بیړه نه راڅرگندوي "
هغه گامونه چې په دغې مېاشت کې د نوي دولت له پلوه را اوچت شوي د سترگو د لېدلي حال
په توگه د دولت په هغو" ټینگو موخو" ټینگارکوي چې کرار کراربه د سوسیالیستي پرمختگ
د لارې د هوارولو لپاره په " افغانستان کې" مخکېني شرایط رامنځ ته شي.
وگړي د نوي واک ته رسیدلي د افغانستان د خلق له ډیموکراتیک گوند او د هغه له کړنو
څخه په ټینگه ملاتړکوي. " په همداسې یوه مهال کې که څه هم " کورني غبرگون" "برالا
لاریون" ته لاس نه دی اچولی خو پټې او ترځمکې لاندې هڅې یې راپیل کړې دي " (ډنډورې،
د وسلو د راتگ بهیر او کوږلارې ډلې چې د پاکستان له پلوه سمبالیږي).
د خلق اود پرچم د ډلو گوند او گوند بازۍ ناوړه اغیزې لري.
تر ټولو لویه شخړه د دولت د دریزونویا پوستونو د راخپلولو پرسرده. د خلق د ډلې
استازي د پرچم د ډلې د استازېو له مشرتابه سره په لوړو پیاوړو پوستونو په ځانگړې
توگه په پوځ کې په کارکولو خوښ نه دي. د پرچم د ډلې مشر[ببرک] کارمل په خپل وار د
پوځ په گټه د انقلابي شوری له پراخېدلو څخه کلکه سرټکونه کړی ده. سفیر او "
گوندي سلاکارانو" د خپلو خبرو او مرکو په ترڅ کې په راپاڅېدلې " تاوتریخوالي" د لاس
بري کېدلو او د گوندیز مشرتابه او د گوند د "یووالي پرپياوړي کېدلو" ټینگار کړی دی.
په پای کې د ۱۹۷۸زکال د مې د مېاشتې په ۲۴ نېټه د افغانستان د خلق ډیموکراتېک گوند
د مرکزې کمېتې سیاسي بیرو پریکړه وکړه چې د خلق او د پرچم د ډلو نومونه له منځه
یوسي او د افغانستان د خلق د ډیموکراتېک یو موټي گوند په نامه له یو بل سره سلا شول.
افغانانو د شوروي اتحاد له جمهوریتونو څخه وغوښتل چې د "مشاورینو او سلاکارنو
یولویه ډله" دې ورولیږي چې له دولتي کارکوونکو او د پنځه کلن پلان د برخو په یو ځای
کولو کې ورسره د مرستې لپاره جوگه شي. د شوروي سوسیالیستي جمهوریتونو دغه غوښتنې په
" ورین تندي" ومنلي.
دا به د شوروي اتحاد د سیوسیالیستي جمهوریتونو لپاره لاره پرانیزي چې موږ په
افغانستان کې خپل دریزونه لا نور پیاوړي او غښتلې کړو.
پایلیزې خبرې: حالت په هیواد کې " په ټولیز ډول د هرې ورځ په تیرېدلو" لا پياوړی
کیږي، دولت په خپلو ټولو سیمو خپل واک راتینگوي او د " کورني غبرگون او لاریونونو د
.... د پریکولو لپاره" اقدامات تر لاس لاندې نیسي.
د نوې واکمنۍ د لا راتېنگولو لپاره ترټولو اړېنه خبره د افغانستان د خلق د
ډیموکراتېک گوند او دولت په مشرتابه کې د یو موټي والي راوستل دي. خو " تاو
تریخوالی لا تر اوسه له منځه نه دی تللی". سفارت او گونډي سلاکاران دواړه په گډه د
افغان د مشرتابه د ډلې په منځ کې پراختلافاتو د لاس بري کېدلو په موخه اړین گامونه
را اوچتوي.
اخځ :
http://www.wilsoncenter.org/index.cfm?topic_id=1409&fuseaction=va2.document&identifier=5034DB6A-96B6-175C-91262B384BCC068C&sort=Collection&item=Soviet%20Invasion%20of%20Afghanistan