لمړی څپرکی
ګورت کارونه:
هغه شيان Ú†Û ØªØ§Ø³Û Ø¨Ù‡ ÛŒÛ Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ú…Ù¾Ø±Ú©ÙŠ Ú©Û Ø²Ø¯Ù‡ کړئ:
په Ø¯Û Ú…Ù¾Ø±Ú©Û Ú©Û Ø¨Ù‡ د ګورت په اړه معلومات او دانټرنیت لنډه Ù¾Ûژندنه او همدارنګه دHTTP پرتوکول Ú…Ù†Ú«Ù‡ له پالنګر څخه غوښتنه کوي او بیا Ú…Ù†Ú«Ù‡ انټرنیټي Ù¾Ø§Ú¼Û ØºÙˆÚšØªÙˆÙ†Ú©ÙŠ ته انتقالوي، زده کړئ :
1. دانټرنیټ یا Ù†Ú“Ûوال جال لنډه Ù¾Ûژندنه.
2. ګورت څه شئ ده.
3. HTTP پرتوکول څه شئ او څنګه کار کوي.
4. د HTTP غوښتنه او Úواب ÛŒÛ.
5. د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ú‰Ú©Ù†Û Ú…Ù‡ شئ ده.
دانټرنیټ یا Ù†Ú“Ûوال جال لنډه Ù¾Ûژندنه:
د Û±Û¹ÛµÛ° میلادي کال په وروستیو Ú©Û Ø¯ امریکا Ù…ØªØØ¯Ù‡ ایالتونو یوه Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û ØªØÙ‚یقاتي اداره را Ù…ÛŒÙ†Ú ØªÙ‡ Ú©Ú“Ù‡ دا ÚÚ©Ù‡ Ú†Û Ø¯ Ù‡Ù…Ø¯Û Ú©Ø§Ù„ په پیل Ú©Û Ø±ÙˆØ³Ø§Ù†Ùˆ د سپوتونیک Ø³Ù¾ÙˆÚ–Ù…Ú©Û ÙØ¶Ø§ ته ØªÙˆØºÙˆÙ„Û ÙˆÙ‡ او په Ø¯Û Ø¨Ø±Ø®Ù‡ Ú©Û ÛŒÛ Ú‰ÛØ±Û علمي Ú…ÛØ±Û په کار Ú«Ù…Ø§Ø±Ù„Û ÙˆÛ Ø¯ امریکایانو Ø¯Ø¯Û Ø§Ø¯Ø§Ø±Û Ø¯ Ø±Ø§Ù…ÛŒÙ†Ú ØªÙ‡ Ú©ÛØ¯Ùˆ اصلی موخه روسانو ته په علمي ډګر Ú©Û Ù…Ø§ØªÛ ÙˆØ± کول او له هغوي سره سیالي کول وه .
Ø¯ØºÛ Ø§Ø¯Ø§Ø±Û Ø¯ Û±Û¹Û¶Û° میلادي کال په اوږدو Ú©Û ÛŒÙˆ ØºÛŒØ±Û Ù…Ø±Ú©Ø²ÙŠ نیټ ورک یا شبکه Ø±Ø§Ù…ÛŒÙ†Ú ØªÙ‡ Ú©Ú“Ù‡ Ú†Û ØªÙ†Ù‡Ø§ څلور کمپیوټرونه د Ú©Ù„Ùورینا په پوهنتون Ú©Û ÛŒÙˆ له بل سره وصل Ú©Ú“Ù„ .Ø¯ØºÛ Ø´Ø¨Ú©Û Ø¯ÙˆØ®Øª تر ټولو Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û ØªÚ©Ù†Ø§Ù„ÙˆØ¬ÙŠ «pocket switching» کاروله. او د هغه وخت یو ارتباطي سیستم Ú«Ú¼Ù„ Ú©ÛØ¯Ù‡ Ú©Ù‡ Ú…Ù‡ هم بیا وروسته ÛŒÛ Ú…Ù‡ Ø¨Ø±Ø®Û Ø¯ هستوي ØÙ…لو په واسطه له مینÚÙ‡ لاړÛ.
په Û±Û¹Û·Û² میلادي کال Ú©Û Ø¨Ø±ÛŒÚšÙ†Ø§Ù„ÛŒÚ© Ø±Ø§Ù…ÛŒÙ†Ú ØªÙ‡ شو Ù„Ø¯Û Ø³Ø±Ù‡ سم د ټیل نیټ پروتوکول Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ جوړ شو تر Ú…Ùˆ وکولای شي له Ù„Ø±Û ÙØ§ØµÙ„Û Ú…Ø®Ù‡ کمپیوټرونو ته لاس Ø±Ø³Û Ù¾ÛŒØ¯Ø§ Ú©Ú“ÙŠ ØŒ Ú†Û Ø¨ÛŒØ§ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ د معلوماتو د انتقال لپاره د «Ftp» پروتوکول Ø±Ø§Ù…ÛŒÙ†Ú ØªÙ‡ شو، ان ØªØ±Ø¯Û Ú†Û Ù¾Ù‡ Û±Û¹Û¸Û¹ میلادي کال Ú©Û Ù¼Ø§ÛŒÙ… برنرزلی او د هغه همکارانو د اروپا د ÙØ²ÛŒÚ© Ú…Ø§Ù†Ú«Û Ù¾Ù‡ یو لابراتوار Ú©Û Ú†Û Â« CERN » یا د اروپا د هستوي څیړنو Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û Ù‚ÙˆÙ†Ø³Ù„Ú«ÛŒØ±ÛŒ نومیده یوه نظریه ÙˆØ§Ú“Ù†Ø¯Û Ú©Ú“Ù‡ØŒ هغه دا Ú†Û Ú…Ù†Ú«Ù‡ کولای شو اسنادونه یا متنونه له یو بل سره وصل یا ارتباط ورکړو ØŒ دوی Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ متنونو ته لومتن یا Hypertext نوم کیښود .
لومتن «Hypertext»:
هغه متن ته ويل Ú©ÛÚ–ÙŠ په کوم Ú©Û Ú†Û Ø¨Ù„ متن ته لینک یا د ارتباط نقطه مو جوده وي .
یا په بل عبارت هغه سند Ú†Û Ø¨Ù„ سند ته دتللو لپاره یوه مرجع یا د تللو لاره ولری د لومتن په نامه یادÛÚ–ÙŠ.
ګورت څه شي ده ؟
په لنډه توګه ګورت (The World Wide Web) په مخÙ٠ډول «www» یا هم W3 د هغو تړلو متنونو او اسنادو سیستم ته ويل Ú©ÛÚ–ÙŠ Ú†Û Ø¯ انټرنیټ له Ù„Ø§Ø±Û Ø¯ Ù†Ú“Û Ù„Ù‡ هر ګوټ څخه ورته لاس رسی وشي.
ګورت ټکنالوجی Ú†Û Ø¯ «پالنګر / پیرن» یا «server /client» Ù…ÛØªÙˆØ¯ پر اساس کارکوي ØŒ کله Ú†Û ÛŒÙˆ شخص Ø¯ÛŒÙˆÛ Ø§Ù†Ù¼Ø±Ù†ÛŒÙ¼ÙŠ ØµÙØÛ ÛŒØ§ Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Û Ø§Ø¯Ø±Ø³ په لټونګر Ú©Û ÙˆÙ„ÛŒÚ©Ø¦ او بیا ددوخول بټن ته Ù¼Ú© ورکړئ ØŒ نوموړي شخص د خپل کمپیوټر لټونګر ته وایي Ú†Û Ø¯ ويب سرور څخه د «Http» پروتوکول پر اساس یوه غوښتنه ÙˆÚ©Ú“ÙŠ ØŒ کله Ú†Û Ø¯ØºÙ‡ غوښتنه پالنګر( هغه کمپیوټر Ú†Û Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ù¾Ø§Ú¼Û Ù¾Ù‡ Ú©Û Ø²ÛŒØ±Ù…Ù‡ Ø´ÙˆÛ Ø§Ùˆ شخص ÛŒÛ ØºÙˆÚšØªÙ†Ù‡ کوي یا په بل عبارت ويب سرور) ته ورسیږي ØŒ نو ګورت پالنګر سمدلاسه Úواب Ù¾Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ اماده کوي Ú†Û Ù„Ù¼ÙˆÙ†Ú«Ø± وکولای شي نوموړي شخص ته ÛŒÛ Ø¯ÙˆÙŠÙ„Ùˆ لپاره ترجمه او ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ú“ÙŠ د «پالنګر / پیرن» دغه ارتباط په Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø´Ú©Ù„ Ú©Û Ù¾Ù‡ ÙˆØ§Ø¶Ø Ú‰ÙˆÙ„ څیړو ØŒ Ù¾Ø§ØªÛ Ø¯Û Ù†Ù‡ وي Ú†Û Â«Ù¾Ø§Ù„Ù†Ú«Ø± / پیرن» کمپیوټرونه د Ù†Ú“Û Ù¾Ù‡ هر ګوټ Ú©Û ÙˆØ§Ù‚Ø¹ Ú©ÛØ¯Ù„ÛŒ شي .
Û±.Û± Ø´Ú©Ù„
Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û Ø¯ «Http» یوه غوښتنه په صØÛŒØ ډول یوه انترنیټي پاڼه پیداکړئ او غوښتونکي ته ÛŒÛ Ù¾Ù‡ Úواب
ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ú“Ø¦ ،لازمه ده Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ù…Ø¹Ù„ÙˆÙ…Ø§Øª ولرئ.
شپول نوم «Domain name» دبÛÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه mydomain.com .
د انټرنیټي Ù¾Ø§Ú¼Û Ù†ÙˆÙ… د بÛÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه :mypage.html .
نوم یا بل هر پارامتر Ú†Û ØºÙˆÚšØªÙˆÙ†Ú©Û ÛŒÛ Ù„Ù‡ خپل ØºÙˆÚšØªÙ†Û Ø³Ø±Ù‡ جوړه پالنګر ته لیږي.
ګورتپاڼه څه شی ده ؟
تاسو به خامخا انټرنیټ کارولی وي او Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Û Ø¨Ù‡ مو هم Ù„ÛŒØ¯Ù„Û ÙˆÙŠ . ÙˆØ±Ú Ù¾Ø§Ú¼Û ØªÙ‡ ورته یوه ØµÙØÙ‡ ده Ú†Û Ù…ØªÙ†ÙˆÙ†Ù‡ ØŒ انÚورونه او انÚوریز Ùلمونه Ù¾Ú©Û Ø´Ø§Ù…Ù„ وي د Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Û Ù¾Ù‡ نامه یادÛÚ–ÙŠ .
په عمومی ډول هره ګورتپاڼه یو جدا دوتنه ده Ú†Û Ù¾Ù‡ پا Ù„Ù†Ú«Ø±Ú©Û Ø°Ø®ÛŒØ±Ù‡ وي .
د Ú…Ùˆ متصلو ګورتپاڼو Ù…Ø¬Ù…ÙˆØ¹Û ØªÙ‡ Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒ ويل Ú©ÛÚ–ÙŠ Ú†Û Ù…Ø¹Ù…ÙˆÙ„Ø¢ دیو پروګرام په واسطه اداره او کنترولیږي نوموړي پروګرام ته ګورت پالنګر ويل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
ګورتپالنګر:
ګورتپالنګر یو پروګرام دی Ú†Û Ø¯ «Http» ØºÙˆÚšØªÙ†Û Ú˜Ø¨Ø§Ú“ÙŠØŒ او بیا مشخصه ګورتپاڼه د پیرن لټونګر ته استوي .
د ګورتپالنګرنو Ú‰ÛŒØ±Û Ù†Ù…ÙˆÙ†Û Ù…ÙˆØ¬ÙˆØ¯Û Ø¯ÙŠ Ú†Û Ø²ÛŒØ§ØªØ±Ù‡ ÛŒÛ Ù¾Ù‡ یونکس،لاینکس او مایکرساÙÙ¼ ويندوز Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ú†Ù„ÛÚ–ÙŠ .
یادونه: د ګورتپالنګر Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ù…Ø¹Ù…ÙˆÙ„Ø¢ دواړه هم پروګرام اوهم هغه کمپیوټر ته Ú†Û Ø¯ ګورتپالنګر پروګرام ÙˆØ±Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ú†Ù„ÛŒÚ–ÙŠ کارول Ú©ÛÚ–ÙŠ.
تر ټولو زیات او ÚšÙ‡ پیژندل شوی ګورتپالنګر پوست کالی د «Apache» څخه عبارت ده ØŒ Ú†Û ØªÙ‚Ø±ÛŒØ¨Ø¢ د څومیلیونو Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ùˆ د کوربه په توګه کارول Ú©ÛÚ–ÙŠ.
د ويب پالنګر یوه بله نمونه هم «IIS» ده Ú†Û ØªÙ†Ù‡Ø§ د مایکروسا ÙÙ¼ ويندوز سره جوړ او چلیږي .
خو ويندوز Ø¯Ø¯Û Ù¾Ù‡ خلا٠نوروپوست کالیو سره هم مواÙÙ‚ ده Ù„Ú©Ù‡ د «Apache» نويو ورژنونه په ويندوز Ú©Û ÚšÙ‡ نتیجه ÙˆØ±Ú©Ú“Û .
د «Apache» هر ډول Ù†Ù…ÙˆÙ†Û Ø¯ «Apache» Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒ څخه په Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ù¾ØªÙ‡ تر لاسه کولای شئ .
Http://www.apache.org
Ù„Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú«Ù‡ Ú†Û Ù…Ø®Ú©Û Ø¯ پالنګر / پیرن «client/server» Ø§ØµØ·Ù„Ø§ØØ§ØªÙˆ یادونه وشوه ØŒ یو پیرن له پالنګر څخه د Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Û ØºÙˆÚšØªÙ†Ù‡ کوي نو ضروري ده Ú†Û Ù¾ÛŒØ±Ù† خپله غوښتنه په یوه ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø¨Ú¼Ù‡ اوژبه پالنګر ته ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ú“ÙŠ ترڅو پالنګر د پیرن په غوښتنه پوه شي -
او دهغه Úواب په یو ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø¨Ú¼Ù‡ او ژبه ترتیب او بیرته پیرن ته ولیږئ Ø¯Û Ù…ÙˆØ®Û ØªÙ‡ درسیدو لپاره پوهانو د پروګرام Ù„ÛŒÚ©Ù†Û Ø¯ÙˆÙ‡ ډولونه ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ú“ÙŠ.
پیرن-څنګ د پروګرام لیکلوژبه.
پالنګر-څنګ دپروګرام لیکلو ژبه.
دبÛÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه : په یوه ګورتپاڼه Ú©Û Ù¾Ø±Ù„ÛŒÚ©Ù‡ Ú‰Ú©Ù†Û Ù„Ø±Ùˆ ØŒÙ¾Ø¯Û ÙØ§Ø±Ù… Ú©Û Ù…Ø¹Ù„ÙˆÙ…Ø§Øª په ÛŒÙˆÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø¨Ú¼Ù‡ لیکل Ú©ÛÚ–ÙŠ ØŒ د Ú‰Ú©Ù†Û ØªØ±Ø´Ø§ Ú©ÙˆÚ‰ Ù¾Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ ترتیب شوی Ú†Û Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“Û Ú‰Ú©Ù†Û Ù„Ù…Ú“ÛŒ د پیرن خوا ته کتل Ú©ÛÚ–ÙŠ Ú©Ù‡ صØÛŒØ وي نو پالنګر ته به واستول شي ،خو Ú©Ú†ÛØ±ÛŒ Ú‰Ú©Ù†Û ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Ù‡ ولري،نو د ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Û ÛŒÙˆ پیغام به تاسو ته ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø´ÙŠ ،او له تاسو څخه به وغواړي Ú†Û ØºÙˆÚšØªÙ„ شوي معلومات Ù„Ú©Ù‡ بریښنالیک پخپل ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø¨Ú¼Ù‡ ÙˆÙ„ÛŒÚ©Û Ú†Û Ø¯ØºÙ‡ کار همدلته ستا په شخصي کمپیوټر Ú©Û Ø¯ پیرن-Ú…Ù†Ú« د پروګرام لیکلو Ú˜Ø¨Û Ù¾Ù‡ واسطه تره سره کیږي.
په ټول Ú©Û Ù¾ÛŒØ±Ù†-Ú…Ù†Ú« د پروګرام لیکلو Ú˜Ø¨Û Ú‰ÛØ±Û ØªÛŒØ²Û ÙˆÙŠ او Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û Ø¯ پالنګر او پیرن ØªØ±Ù…ÛŒÙ†Ú ØªØ¹ÛŒÙ† شوي بندپسور د ضایع Ú©ÛØ¯Ùˆ Ú©Ú†Ù‡ راټیټه Ú©Ú“ÙŠ نو Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ ژبو څخه د پروګرام پر لیکلو Ú©Û Ú‰ÛŒØ±Ù‡ Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ Ú©ÛÚ–ÙŠ.
دا خو ÙˆØ§Ø¶Ø Ø´ÙˆÙ‡ Ú†Û Ù†ÙˆÙ… ،بریښنالیک او داسی نورومعلوماتو ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø´ÙˆÙŠ بڼه یا ستندرد ÙØ§Ø±Ù…Ù¼ د پیرن خواته کتل Ú©ÛØ¯Ø§ÛŒ شي ،خو Ú©Ù‡ Ú†ÛØ±ÛŒ پر لیکه Ú‰Ú©Ù†Û Ú©Û Ø¯Ù…Ø³Ù„Ø³Ù„ÛŒ شمیری «SN» غوښتنه شوي وي یاهم د Ø¨Ø§Ù†Ú©Û ØØ³Ø§Ø¨ÙˆÙ†Ùˆ ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø´Ù…ÛŒØ±ÛŒ په پام Ú©Û Ù†ÛŒÙˆÙ„ شوي وي نو Ù¾Ø¯Û ÙˆØ®Øª Ú©Û Ù„Ø§Ø²Ù…Ù‡ ده Ú†Û Ù†ÙˆÙ…ÙˆÚ“ÙŠ شمیری په پالنګر Ú©Û ÙˆÚ©ØªÙ„ شي ØŒ تر Ú…Ùˆ د Ù…ØØ±Ù…Ùˆ معلوماتو له لاسه وتلو اوغلا Ú©ÛØ¯Ùˆ څخه مخنیوي وشي Ú†Û Ø¯Ø§ ډول کارونه په پالنګر کمپیوټرونو Ú©Û Ø¯ پالنګر-Ú…Ù†Ú« د پروګرام لیکلو د Ú˜Ø¨Û Ù¾Ù‡ واسطه ترسره کیږي .
دلته معلومات لمړی را ټول او بیا پالنګر کمپیوټر ته د ØªØ§ÛŒÛØ¯ لپاره ولیږل شول ،که Ú†ÛØ±ÛŒ معلومات صØÛŒØ وي نو به هملته ذخیره شي ،خو د ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Û Ù¾Ù‡ صورت Ú©Û Ø¨Ù‡ پیرن ته لازم پيغام واستول شي تر Ú…Ùˆ معلومات صØÛŒØ Ú©Ú“ÙŠ او دوهم ÚÙ„ÛŒ Ú©ÙˆÚšÚš ÙˆÚ©Ú“ÙŠ.
همدارنګه Ú‰ÛØ±Û پر لیکه Ù„ÙˆØ¨Û Ø´ØªÙ‡ Ú†Û ÛŒÙˆÙ‡ برخه ÛŒÛ Ø¯ پیرن کمپیوټر Ù¾ÙˆØ±Û Ø§Ú“Ù‡ لری اود پیرن کمپیوټر ته په موقتی ډول رالیښیږي خو Ú©Ù‡ Ú†ÛØ±Û پرلیکه لوبÛ«Games»د Ú…Ùˆ کسانو ØªØ±Ù…ÛŒÙ†Ú Ù¾Ù‡ شریکه لوبیږي، نو بیا د Ù„ÙˆØ¨Û Ú‰ÛØ±Û Ø¨Ø±Ø®Û Ù¾Ù‡ پالنګر Ù¾ÙˆØ±Û Ø§Ú“Ù‡ لری او د پیرن کمپیوټر ته د رالیښلولو اړتیا نشته .
لټونګر(web browser):
لټونګر په کمپیوټر Ú©Û ÛŒÙˆ پروګرام ده Ú†Û Ø¯ Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ùˆ د ښودلو لپاره ØªØ±Û Ú©Ø§Ø± اخیستل Ú©ÛÚ–ÙŠ تر ټولو لمړÛګراÙیکي لټونګر Ú†Û Ø¯ انټرنیټي پاڼو د ښودلو لپاره ØªØ±Û Ú©Ø§Ø± واخیستل شو ØŒ موزایئک نومیده Ú†Û Ø¯Ù†ÛŒÙ¼ سکÛÙ¾ Ú©Ù…Ù¾ÛŒÙ†Û Ù¾Ù‡ واسطه سکښت او جوړ شوي وه.
ګراÙÛŒÚ©Û Ù„Ù¼ÙˆÙ†Ú«Ø± هغه لټونګر دی Ú†Û Ø¯ متن برسیره ،انÚورونه،او انÚوریز Ùلمونه هم ښودلای شي .
Lynx: هغه لټونګر دی Ú†Û ØªÙ†Ù‡Ø§ د متن دښودلو وړتیا لری.
د نیټ سکÛÙ¾ لټونګر بیا وروسته د مایکرو ساÙÙ¼ کمپنی انټرنیټ ایکسپلوریر سره ÛŒÙˆÚØ§ÛŒ شو، Ú†Û Ø§ÙˆØ³ Ù…ØØ§Ù„ یي تقریبآ ټول مارکÛÙ¼ پوښلي او خپل Ú©Ú“ÛŒ دی .
خونن ØªØ±Ø¯Û Ù‡Ø§ خوا نور لټونګرونه هم شته Ú†Û Ù¾Ù‡ پریمانه اندازه کارول Ú©ÛÚ–ÙŠ ØŒ د بÛÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه موزیلا ،ګوګلکروم او داسی نور ...
موزیلا او ګوګلکروم ÚÚ©Ù‡ د خلکو د پام ÙˆÚ“ ګرÚیدلی Ú†Û Ø¯ کمپیوټر برسیره په ګرÚنده جیبی موبایلونو Ú©Û Ù‡Ù… تری کاراخیستل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
شپول نوم یا ډومین نوم Domain name services)):
له انټرنیټ سره هر وصل شوي کمپیوټر یو Ø¹Ø¯Ø¯Û Ù¾ØªÙ‡ لری Ú†Û Ø¯ «IP» په نامه یادÛÚ–ÙŠØŒ Ú©Ù‡ Ú…Ù‡ هم کله Ú†Û ØªØ§Ø³Ùˆ غواړی یو Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒ راخلاص Ú©Ú“ÙŠ نو د هغه د ادرس په ÚØ§ÛŒ له نوم څخه کار اخلی دلته یو سیستم موجود Ø¯Û Ú†Û Ø¯ Ù‡Ø±Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒ خپل ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø´Ù¾ÙˆÙ„ نوم د هغه مربوطه Ø¹Ø¯Ø¯Û Ù¾ØªÛŒ ته Ú†Û«IP» ده ژباړي ØŒ دا کار موږ سره د Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ùˆ د نومونو په یادولو Ú©Û Ú‰ÛŒØ±Ù‡ مرسته کوي . مونږ د Ø¹Ø¯Ø¯Û Ù¾ØªÛŒ پر ÚØ§ÛŒ د هغه نوم ډیر ÚšÙ‡ زده کولای شو.
کله Ú†Û ØªØ§Ø³Û ÛŒÙˆ ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒ د هغه دنوم په واسطه لیدل غواړی ØŒ نو هغه انټرنیټي کمپنی Ú†Û ØªØ§Ø³Ùˆ ته انټرنیټي چوپړتیاوي برابروی، دتاسو دغه غوښتنه یو پالنګر ته Ú†Û Ø´Ù¾ÙˆÙ„ نوم یا «DNS» نومیږی ØŒ لیږی او هغه ئی لمړی په خپل توکبنسټ Ú©Û Ù„Ù¼ÙˆÙŠ ترڅو Ø¯Û Ù†ÙˆÙ… ته ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø¹Ø¯Ø¯Û Ù‚ÛŒÙ…Øª پیدا Ú©Ú“ÙŠ ØŒ Ú©Ù‡ Ú†ÛØ±ÛŒ Ø¹Ø¯Ø¯Û Ù¾ØªÙ‡ پیداشوه نو ستا سو غوښتنه به مربوطه پتی ته ولیږی Ú†Û Ø¨ÛŒØ§ وروسته له Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒ څخه لاس ته راغلی ګورتپاڼه به تاسو ته په Úواب Ú©Û Ø¯Ø± ولیږل شي ØŒ Ú©Ù‡ Ú†ÛØ±ÛŒ Ø¹Ø¯Ø¯Û Ù¾ØªÙ‡ په نوموړي توکبنسټ Ú©Û ÙˆÙ†Ù‡ موندل شوه ØŒ نو د ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Û ÛŒÙˆ Ú©ÙˆÚ†Ù†ÛŒ پیغام به پیرن ته ولیږل شي.
اوس مهال تقریبآ ټول «DNS» پالنګرونه له انټرنیت سره وصل Ø¯Û Ú†Û Ø¨ÛŒ له ÚÙ†Ú‰Ù‡ خپل توکبنسټونه له تغیراتو وروسسته نوي او له ننی تاریخ سره سم عیاروي، د «DNS» تغیرات په ټولو موجوده سرورنو Ú©Û Ø¯ Û²Û´ ساعتونو په Ù„Ú“ Ú©Û Ø¢Ø¬Ø±Ø£ Ú©ÛÚ–ÙŠ.
دHTTP پروتوکول لنډه Ù¾Ûژندنه :
د پروتوکولونو مختلÙÛŒ نوعی د انټرنیټي اړیکو لپاره کارول Ú©ÛÚ–ÙŠØŒ Ú†Û ØªØ± ټول مهم ئی«Http» Ø¯Û ØŒ داپروتوکول د اجاکس پوستکالیو لپاره هم ډیر اړین Ø¯Û .
کله Ú†Û ØªØ§Ø³Û Ø¯ یو Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Û Ø¯ لیدو هوډ ÙˆÚ©Ú“ÙŠ او د هغی پته په خپل لټونګر Ú©Û ÙˆÙ„ÛŒÚ©Û Ù†Ùˆ ستا سو غوښتنه د «Http» پروتوکول په مرسته پالنګر کمپیوټرنو ته لیږل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
یا په بل عبارت لټونګر د «Http» پیرن یا سرويس Ø§Ø®ÛŒØ³ØªÙˆÙ†Ú©Û Ø¯Ù‡ او ګورتپالنګر د «Http» پالنګر یا سرويس ÙˆØ±Ú©ÙˆÙ†Ú©Û ÙˆÙŠ .
یا په بله «Http» یو Ù„Ú“ قوانین Ø¯Û Ú†Û Ù…ÙˆÙ†Ú– ته د پالنګر او پیرن ØªØ±Ù…ÛŒÙ†Ú Ø¯ معلوماتو تبادله کول را ÚšÛŒÛ.
د HTTP غوښتنه او Úواب:
د Http پروتوکول غوښتنه :
کله Ú†Û Ø¯ پیرن او پالنګر کمپیوټرونو ØªØ±Ù…ÛŒÙ†Ú Ø§Ú“ÛŒÚ©Ù‡ ټینګه شي نو پیرن خپله غوښتنه په Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ پالنګر ته لیږی.
یوه پرانیستی کرښه : An opening line
یوه یاڅو عنوانی کرښی (اختیاری): A number of header lines
یوه خالی کرښه : A blank line
یو کوچنی پیغام : optionally ,message body
یوه پرانیستی کرښه په دری برخو ويشل Ú©ÛÚ–ÙŠ:
1. د Ù…ÛØªÙˆØ¯ نوم.
2. له پالنګر څخه د غوښتل شويو معلوماتو ادرس.
3. د «Http» پروتوکول نمونه.
د بÛÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه یوه پرانیستی کرښه په Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ وي .
Get /newinfo/infopage.html Http/1.0
په پورتنی بیلګه Ú©Û ØªØ§Ø³Ùˆ له پالنګر څخه غواړی Ú†Û Ø¯ «/newinfo/infopage .html» انټرنیټي ګورتپاڼه د «Http» پروتوکول په واسطه تاسو ته راولیږی . Ù¾Ø¯Û Ø¨ÛŒÙ„Ú«Ù‡ Ú©Û Ù…ÙˆØ¯ خپل شخصي پالنګر دیوي Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Û Ù¾ØªÙ‡ راخیستی ده ØŒ Ú†Û Ø¯Ø§ ادرس په مختلÙÙˆ پالنګرونو Ú©Û Ù…Ø®ØªÙ„Ù Ø§Ùˆ شاید تر Ø¯Û Ø²ÛŒØ§ØªÙ‡ او مکمله پته Ù¾Ú©Û Ø´Ø§Ù…Ù„Ù‡ وي.
یوه عنوانی کرښه د ØºÙˆÚšØªÙ†Û Ù¾Ù‡ اړه لنډ معلومات Ø¯Û . هغه غوښتنه Ú†Û Ø¯ پيرن په واسطه له پالنګر څخه Ú©ÛÚ–ÙŠ ØŒ لنډ معلومات ئی په عنوانی کرښه Ú©Û Ù¾Ø§Ù„Ù†Ú«Ø± ته لیږل Ú©ÛÚ–ÙŠØŒ هره عنوانی کرښه یو پارامتر او د هغه قیمت له ÚØ§Ù†Ù‡ سره جوړه پالنګر ته لیږی Ú†Û Ù¾Ø§Ø±Ø§Ù…ØªØ± او د هغه قیمت د دوه نقطو په وسیله سره جلا Ú©ÛÚ–ÙŠ.
بیلګه:
User agent :{ name of program sending request}
User agent: Mozilla /4.0 (compatible MsIE 5.5; Windows NT 5.0
تر ټولو معمولی عنوانی کرښه د قبول «Accept» په نامه ده ØŒ د قبول «Accept» عنوانی کرښه پالنګر ته دا ÙˆØ§Ø¶Ø Ú©ÙˆÙŠ Ú†Û Ø¯ پیرن لټونګر د کوم ډول معلوماتو د لیدو او لوستلو وړتیا لری.
دبÛÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه:
Accept: text/plain, text/html
Ù¾ÙˆØ±ØªÙ†Û Ø¨ÛŒÙ„Ú«Ù‡ له پالنګر څخه د متن یا هم لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û ÛŒÙˆÙ‡ سند غوښتنه کوي . دا کرښه Ú©ÙˆÚ‰ پالنګر Ù¾Ø¯Û Ù¾ÙˆÙ‡ÙˆÙŠ Ú†Û Ø¯ پیرن لټونګر تنها «لومتن او ساده یا Ø¹Ø§Ø¯Û Ù…ØªÙ†Â» لوستلای شي.
د Http د ØºÙˆÚšØªÙ†Û Ù…ÛØªÙˆØ¯ÙˆÙ†Ù‡ عبارت Ø¯Û Ù„Ù‡ :
• GET
• POST
• PUT
• DELETE
• Head
دلته مونږ تنها د Get او post یادونه او د استعمال ÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ù‡ اړین Ú«Ú¼Ùˆ. او د نورو Ù…ÛØªÙˆØ¯ÙˆÙ†Ùˆ د استعمال ÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ùˆ څخه تیریږو.
دHTTP Úواب:
د پیرن غوښتنو ته معمولآ پالنګر Úواب تهیه او ورکوي ØŒ د پالنګر له خوا د «Http» Úواب یوه کرښه ده Ú†Û Ù¾Ø®Ù¾Ù„Ù‡ «Http» ØŒ د «Http» نمونه ØŒ Úوابی پیغام شمیره Ú†Û ÛŒÙˆ دری رقمی عدد Ø¯Û ØŒ او دÚواب وضعی پیغام Ú†Û Ù…Ø¹Ù…ÙˆÙ„Ø¢ یو Ú©ÙˆÚ†Ù†ÛŒ پیغام وي شامل Ø¯Û .
«Http» او دهغه نومونه Http and version
دری رقمی شمیره Ú†Û Úوابی پیغام شمیره ورته ويل Ú©ÛÚ–ÙŠ Status code
Úوابی وضعی پیغام Ú†Û Ø¯ Úواب وضیعت ÙˆØ§Ø¶Ø Ú©ÙˆÙŠ Reason phrase
د بÛÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه :
Http /1.0 200 ok
Úوابی پیغام په ټولو پالنګرونو Ú©Û ÛŒÙˆ شان نه وي ØŒØ¨Ù„Ú©Û Ù¾Ù‡ مختلÙÙˆ ÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ùˆ Ú©Û Ù…Ø®ØªÙ„Ù Ú‰ÙˆÙ„ÙˆÙ†Ù‡ لری.
د Û±.Û± جدول په Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ د Ú‰ÛŒØ±Û Â«Http» Úوابی پیغامونو وضیعت او Ù†Ù…ÙˆÙ†Û ØªØ§Ø³Ùˆ ته ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©ÙˆÙŠØŒ Ù¾Ø¯Û Ø¬Ø¯ÙˆÙ„ Ú©Û Ù„Ù…Ú“ÛŒ ÛŒÛ Ù…Ø¹Ù„ÙˆÙ…Ø§ØªÛŒ Úواب ØŒ دوهم ÛŒÛ Ø¨Ø±ÛŒØ§Ù„ÛŒ Úواب ØŒ او دریم ÛŒÛ Ø¨Ù„ÛŒ مرجع ته راجع شوي Úواب ØŒ څلورم ÛŒÛ Ø¯ سرويس Ø§Ø®ÛŒØ³ØªÙˆÙ†Ú©Û ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Û Ø§Ùˆ پنÚÙ… ÛŒÛ Ø¯ پالنګر ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Û Ù¾Ù‡ Ù†ÚšÙ‡ کوي.
د Û±.Û± جدول د «Http» Úوابی پیغامونو ترټولو معمول کوډونه یاشمیری:
Úوابی پیغام د Úوابی پیغامونو توضیØ
200 - OK غوښتنه په بریالیتوب تر سره شوه.
204 - No Content په غوښتل شوي سند Ú©Û Ú…Ù‡ ونه موندل شول.
301 - Moved Permanently غوښتل شوي منابع بل ÚØ§ÛŒ ته لیږدول شوي دÛ.
401 - Not Authorized دا غوښتنه د کارن تصدÛÙ‚ ته اړتیا لری،او د کارن له ډاډمنتیا وروسته غوښتنه ترسره Ú©ÛÚ–ÙŠ.
403 - Forbidden پالنګر ستا غوښتنه ونه منله.
404 - Not Found غوښتل شوي منابع و نه موندل شوي.
408 - Request Timeout پیرن Ùˆ نه توانیده Ú†Û Ø®Ù¾Ù„Ù‡ غوښتنه په خپل وخت تر سره Ú©Ú“ÙŠ.
500 - Server Error کله Ú†Û Ù¾Ù‡ کوډونو Ú©Û ØªÛŒØ±ÙˆØªÙ†Ù‡ موجوده وي ØŒ یا پالنګر په صØÛŒØ توګه نه وي عیار شوي.
د «Http» Úوابی پیغامونو دکوډونو په جزیئاتو لیکل شوي لیست له Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ù¾ØªÛŒ څخه تر لاسه کولای شي :
Http://www.w3.org/protocots/rfc2616/rfc2616_seclo.html.
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ú‰Ú©Ù†ÙŠ (HTML Form):
د Ú‰Ú©Ù†Û Ù¾Ù‡ واسطه Ú©Ø§Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ú©ÙˆÙ„Ø§ÛŒ شي پالنګر ته ډیټا ولیږی . داډول ډکني معمولآ ØŒÙیلډونه ،چک باکسونه ،رادیو بټنی او داسی نور لری ØŒ تر Ú…Ùˆ کارن وکولای شي معلومات داخل او بیا ÛŒÛ Ø¯ÛŒÙˆÙŠ ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø¨Ù¼Ù†ÛŒ په واسطه پالنګر ته ولیږی.
Û±.Û² جدول دلومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù¾Ù‡ ډکنیو Ú©ÛŒ لاندی بچوي ډير کارول کیږي:
ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¨Ú†ÙˆÛ ÛŒØ§ عنصر
د معلوماتو دداخلولو Ù„Ú©Ù‡ Ø´ÙØ±ØŒØ¨Ù¼Ù† ،چک باکس راډیو بټن جوړولو،سبمټ بټن اوبیالیږلو یا ریسبمټ بټن لپاره تری کاراخیستل Ú©ÛÚ–ÙŠ. <input />
Ø¯Ø¯Û Ø¨Ú†ÙˆÛ Ù¾Ù‡ واسطه موږ کولای شوي د عناصرو یو ډول عمومی لیست جوړ اوبرابر کړؤ.
<select>...</select>
د Ú‰Ú©Ù†Û Ø¯ جوړولو او پیلولو عمومی Ø¨Ú†ÙˆÛ Ø¯Ù‡. <form>......</form>
دا Ø¨Ú†ÙˆÛ Ø¯ پورتنی Ø¨Ú†ÙˆÛ (<select>...</Select>) په Ù…ÛŒÙ†Ú Ú©Û Ú©Ø§Ø±ÙˆÙ„ Ú©ÛÚ–ÙŠ ترڅو وکولای شو د عمومی لست شويو عناصرو څخه یو عنصر په تلوال ډول وټاکو. <Option>.....</option
Ø¯Ø¯Û Ø¨Ú†ÙˆÛ Ù¾Ù‡ واسطه کولای شو د متن دننه کولو لپاره یوه ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø¨Ø±Ø®Ù‡ مشخصه Ú©Ú“Ùˆ دا په ØÙ‚یقت Ú©Û Ø¯ Ú…Ùˆ سطرونو مجموعه ده. <Textarea)...</Textarea>
کله Ú†Û Ù¾Ù‡ Ú‰Ú©Ù†Û Ú©Û ØºÙˆÚšØªÙ„ شوي معلومات پوره شي ،نو اړینه ده ،تر Ú…Ùˆ نوموړي Ú‰Ú©Ù†Û Ù¾Ø§Ù„Ù†Ú«Ø± ته ولیږل شي، Ú†Û Ø¯Ø§ کار عمومآ د لیږلو د بټنی او یاهم د بلی ØµÙØÛ Ø¯ÛŒÙˆ عنصر په واسطه اجراکÛÚ–ÙŠ.
د «Http» هر Ú‰Ú©Ù†Û Ø¯ معلوماتو د استولو لپاره دوه Ù…ÛØªÙˆØ¯ÙˆÙ†Ù‡ «Get او post» کاروي Ú†Û Ù„Ø§Ù†Ø¯Û ÛŒÛ Ø±Ø§ اخلو:
کله به تاسو د «Get» او «post» Ù…ÛØªÙˆØ¯ÙˆÙ†Ùˆ په اړه اوریدلی وي ØŒ «Get» معمولآ له پالنګر څخه د معلوماتو د تر لاسه کولو لپاره کارول Ú©ÛÚ–ÙŠØŒ خو د «post» له Ù…ÛØªÙˆØ¯ څخه د معلوماتو دپورته کولو ØŒ دبریښنا لیک دلیږولو اوداسی Ù†ÙˆØ±ÙˆÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ùˆ Ú©Û Ú©Ø§Ø± اخیستل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
او دا ممکنه ده Ú†Û Ù¾Ø¯Û Ú©Ù„ÛŒ قاعده Ú©Û Ú‰ÛŒØ± Ú…Ù‡ نغښتی وي راÚÛŒ Ú†Û Ø¯Ø¯Û Ø¯Ùˆ مختلÙÙˆ Ù…ÛØªÙˆØ¯Ù†Ùˆ ÙØ±Ù‚ونو او جوړښت ته Úیر شو.
د «Get» Ù…ÛØªÙˆØ¯ لمړی پیغام په Ø´ÙØ±ÛŒ یا په رمزی بڼه بدلوي ØŒ اوبیا په لتونګر Ú©Û Ø¯ لیکل شوي ادرس سره Ú…Ù†Ú« په Ú…Ù†Ú« پالنګر ته لیږی. خو د «post» Ù…ÛØªÙˆØ¯ Ú†Û Ú©Ù„Ù‡ پیغام Ø´ÙØ±ÛŒ بڼی ته بدل Ú©Ú“ÙŠ نو پخپله همدا پیغام سرور ته Ù¾Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ لیږی Ú†Û Ú©Ø§Ø±ÙˆÙ†Ú©Û ÛŒÛ Ù¾Ù‡ عملی ډول نشي لیدلای یا په بل عبارت په Ø´ÙØ±ÛŒ بڼه تبدÛÙ„ شوي پيغام Ù„Ú©Ù‡ د «Get» Ù…ÛØªÙˆØ¯ په څیر په لټونګر Ú©Û Ø¯ لیکل شوي پتی سره یو ÚØ§ÛŒ نه لیدل Ú©ÛÚ–ÙŠ دا ÚÚ©Ù‡ په خپله داخل شوي ټول معلومات Ø´ÙØ±ÛŒ بڼی ته بدلیږی او بیا پالنګر ته د «Http» پروتوکول د هغی پتی په واسطه Ú†Û Ø¯ Ú‰Ú©Ù†Û Ø¯ «Action» خاصیت په واسطه تعری٠شوي لیږل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
د «Get» او «post» دواړه Ù…ÛØªÙˆØ¯Ù†Ù‡ د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø¯ Ú‰Ú©Ù†Û Ù¾Ù‡ داخل Ú©Û ØªØ¹Ø±ÛŒÙیږی:
<form action="http://www.benawa.com/infopage.htm" method="post">
<p style="float: right ;">: پوره نوم</p>
<input type="text" size="50" name="surname" style="float: right; text-align: right">
<input type="submit" value="لیږل" / style="float: right ;">
</form>
Ú©Ù‡ Ú†ÛØ±ÛŒ پورتنی یوه ټوټه Ú©ÙˆÚ‰ په یوه ګورتپاڼه Ú©Û ÚØ§ÛŒ پر ÚØ§ÛŒ Ú©Ú“Ùˆ نو Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø³Ø§Ø¯Ù‡ Ú‰Ú©Ù†Û Ø¨Ù‡ په لاس راشي ،په Ø¯Û Ø¨ÛŒÙ„Ú«Ù‡ Ú©Û Ø¯ Ú‰Ú©Ù†Û Ø¨Ú†ÙˆÛ Ø¯ÙˆÙ‡ خاصیتونه لری Û±- د Ú‰Ú©Ù†Û Ø¯ لیږلو پته Ú†Û Ø¯Â«Action» په واسطه تعینیږی Û²- Ù…ÛØªÙˆØ¯ خاصیت Ú†Û Ø¯ Ú‰Ú©Ù†Û Ù…ÛØªÙˆØ¯ تعینوي.
مثلآ:
تاسو په پورتنی Ú‰Ú©Ù†Û Ú©Û Ø§ØÙ…د د نوم په ØØ¬Ø±Ù‡ Ú©Û ÙˆÙ„ÛŒÚ©Ù‡ او د لیږلو بټن مو Ú©Ûښکاګله نو په Ú‰Ú©Ù†Û Ú©Û Ù„ÛŒÚ©Ù„ شوي نوم به له Ú‰Ú©Ù†Û Ø³Ø±Ù‡ یو ÚØ§ÛŒ په Ø´ÙØ±ÛŒ بڼه پداسی Ø´Ú©Ù„ Ú†Û Ù…ÙˆÙ†Ú– ÛŒÛ Ù†Ø´Ùˆ لیدلی د پالنګر په ډیټا بیس Ú©Û Ø§Ø¶Ø§ÙÙ‡ او مونږ به Ù„Ø§Ù†Ø¯Û ØµÙØÛ ØªÙ‡ ننوÚÙˆ.
Http://www.benawa.com/infopage.htm
خو Ú©Ù‡ اوس د پورتنی Ú‰Ú©Ù†Û Ø¯ Ú©ÙˆÚ‰ لمړی سطر په Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ تغیر Ú©Ú“Ùˆ Ú…Ù‡ بدلون به ووينو؟
<from action="http://www.benawa.com/infopage.htm method="Get">
اوس به هم هغی پخوانی ØµÙØÛ ØªÙ‡ په همغی تعینی شوي پتی وروګرÚÙˆ ،او هم به هماغه معلومات د پالنګر په ډیټا بیس Ú©Û Ø§Ø¶Ø§ÙÙ‡ شي. خو په دومره ØªÙØ§ÙˆØª Ú†Û Ù„ÛŒÚ–Ù„ شوي معلومات به په لتونګر Ú©Û Ø¯ پخوانی پتی تر Ú…Ù†Ú« ولیکل شي. Ù„Ú©Ù‡ :
Http://www.benawa.com/infopagehtml?surname=â€Ø§ØÙ…دâ€
دلته مونږ ولیدل Ú†Û Ù¾Ø§Ø±Ø§Ù…ØªØ±Ø§Ùˆ دهغه قیمت Ú…Ù†Ú«Ù‡ په لټونګر Ú©Û Ø¯ لیکل شوي پتی سره یو ÚØ§ÛŒ Ú©ÛÚ–ÙŠ .
Ú©Ù‡ Ú†ÛØ±ÛŒ په Ú‰Ú©Ù†Û Ú©Û Ø¯ نوم ترڅنګ نورمعلومات هم غوښتل شوي وي ØŒ Ù„Ú©Ù‡ تخلص ØŒ کورنی نوم او ګرÚنده شمیره ،نو د Ú‰Ú©Ù†Û Ø¯ لیږلو په وخت Ú©Û Ø¯Ø§ معلومات به هم په لټونګر Ú©Û Ø¯ لیکل شوي پتی اونوم تر Ú…Ù†Ú« د & سمبول په ایښودلو یو ÚØ§ÛŒ پالنګر ته ولیږل شي، یعنی د نوم څخه وروسته به د & Ù†ÚšÙ‡ او بیا دتخلص پارامتر او د هغه قیمت ،د & سمبول ،د کورنی نوم پارامتر او دهغه قیمت او په Ù‡Ù…Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ دا Ù¾Ø§ØªÛ Ù¾Ø§Ø±Ø§Ù…ØªØ±ÙˆÙ†Ù‡ تر پایه پوری.
Http://www.benawa.com/infopage.html?surname="اØÙ…د"&lastname="ولی"&...
یعنی سمبولونه او ØØ±Ùونه Ù„Ú©Ù‡ واټن اونوری ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ù†ÚšÛŒ پالنګر ته په خپل اصلی بڼه نه لیږل Ú©ÛÚ–ÙŠ Ø¨Ù„Ú©Û Ù„Ù…Ú“ÛŒ به Ø´ÙØ± تبدÛÙ„ او بیا پالنګر ته لیږل Ú©ÛÚ–ÙŠ Ú†Û Ø¯Û Ø¹Ù…Ù„ÛŒ ته «Encoding » وائی او په Ù‡Ù…Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ همداسی Ù†ÚšÛŒ او ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø³Ù…Ø¨ÙˆÙ„ÙˆÙ†Ù‡ پالنګر ته له رسیدو سره سم لمړی په خپل اصلی بڼه تبدÛÙ„ او بیا قانونی مرØÙ„ÛŒ ÙˆØ±Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø§Ø¬Ø±Ø§ Ú©ÛÚ–ÙŠ.
مثلآ :په پورتنی بیلګه Ú©Û Ø¯ نوم Ù¾Ø±ÚØ§ÛŒ ØŒ نوم او کورنی نوم دواړه غوښتل شوي وي نو د «Get» Ù…ÛØªÙˆØ¯ نومړی معلومات Ù¾Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ پالنګر ته لیږی.
Http://www.benawa.com/infopage.html?fullname="اØÙ…د"+"ولی"
Ù¾Ø¯Û Ø¨ÛŒÙ„Ú«Ù‡ Ú©Û Ù…Ø³Ø§ÙÙ‡ لمړی د جمعی په یوه علامه بدله شوي او پالنګر ته له رسیدو سره سم بیرته په مساÙÙ‡ بدلیږی ا Ùˆ بیا وروسته ئی نور مرØÙ„ÛŒ اجرا Ú©ÛÚ–ÙŠ.
دوهم څپرکÛ
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù¾Ù‡ واسطه د ګورتپاڼو جوړول او دCSS طراØÛŒ کول (سټایلونه ئی):
Ù¾Ø¯Û Ú…Ù¾Ø±Ú©Û Ú©Û Ù…ÙˆÙ„Ø§Ù†Ø¯Û Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹ ګانو ته ÚØ§ÙŠ ÙˆØ±Ú©Ú“ÙŠ:
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù„Ù†Ú‰Ù‡ Ù¾Ûژندنه.
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù„Ù‡ مخی د Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Û Ù…Ù‡Ù… توکÛ.
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù¾Ù‡ واسطه یوه Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Ù‡.
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù…Ù‡Ù… او Ù…Ùید بچوي .
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù¾Ù‡ مرسته یوه پاڼه پخپله خوښه ترتیب Ú©Ú“ÙŠ.
د قوانینو تعریÙول.
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù„Ù†Ú‰Ù‡ Ù¾Ûژندنه:
د لومتن د نښلولو ژبه یوه سمبولیکه او Ú©ÙˆÚ‰Ù†Ú« ژبه ده Ú†Û Ø¯ ګورتپاڼو د جوړلو او په لټونګر Ú©Û Ø¯Ù†ÙˆØ±Ùˆ معلوماتو د ښودلو لپاره کارول Ú©ÛÚ–ÙŠ .
لومتن: هغه کمپیوټری متن ده Ú†Û Ø¯ کارن د ØºÙˆÚšØªÙ†Û Ø³Ø±Ù‡ سم کارن ته دنورو اړونده معلوماتو لارښونه وکړای شي ØŒ یاهغه کمپیوټری متنونه Ú†Û Ù„Ù‡ نورو متنونو سره اړیکه ولری او د کارن د ØºÙˆÚšØªÙ†Û Ù¾Ù‡ وخت Ú©Û Ù¾Ù‡ نوموړي اړیکه یا لینک Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ù„Ù‡ ÙØ´Ø§Ø± ورکولو وروسته اړونده پاڼه یامعلومات راخلاص شي د لومتن په نامه یادÛÚ–ÙŠ.
معمولآ دا ډول متنونه له نورو متنونو یا تصويرونو سره ا Ùˆ یاهم له تصويری Ùملونو سره ارتباط لری ،هرکله Ú†Û Ú©Ø§Ø±Ù† ÙˆØ±Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ûښګای ،نو اړوند معلومات به ورته را خلاص شي ØŒ مونږ د لومتن په واسطه متنونه او متنی سندونه سره تړو ØŒ او ØªØ±Ù…ÛŒÙ†Ú ÛŒÛ Ø§Ø±ØªØ¨Ø§Ø· ورکوؤ.
Mark up: د سمبولونو یاکوډونو مجموعه ده Ú†Û Ù¾Ù‡ یو ÙØ§ÛŒÙ„ Ú©Û Ù„ÛŒÚ©Ù„ Ú©ÛÚ–ÙŠ او هد٠ئی په ګورتپاڼو Ú©Û Ø¯ معلوماتو ښودنه ده ØŒ یا په بل عبارت مارکپ ژبه لټونګر ته دا وایي، Ú†Û Ù¾Ù‡ ګورتپاڼه Ú©Û Ù„ÛŒÚ©Ù„ شوي یوه کلمه یالغت په کوم ډول ښکاره او وښودل شي، د مارکپ Ú˜Ø¨Û Ù‡Ø± Ú©ÙˆÚ‰ ته یو عنصر یا هم Ø¨Ú†ÙˆÛ ÙˆÙŠÙ„ Ú©ÛÚ–ÙŠ ØŒ بعضی عنصرونه یا بچوي یوه مکمله جوړه وي ØŒ موخه ÛŒÛ Ø¯Ø§ÙˆÙŠ Ú†Û Ú©Ù„Ù‡ او Ú…Ù‡ وخت په ÛŒÙˆÚØ§Ù†Ú«Ú“Û ÚØ§ÛŒ یا متن Ú©Û ØªØºÛŒØ±Ø§Øª وښودل شي ،بیا کله او Ú†ÛØ±ØªÙ‡ ختم شي.
دلو متن د نښلولو Ú˜Ø¨Û ØªØ§Ø±ÛŒØ®Ú†Ù‡ :
په Û±Û¹Û¸Û° میلادي کال Ú©Û Ø¯ اروپا د هستوي څیړنو Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û Ù‚ÙˆÙ†Ø³Ù„Ú«ÛŒØ±ÛŒ یو Ú©Ø§Ø±Ú©ÙˆÙ†Ú©Û Ú†Û Ù¼Ø§ÛŒÙ… برنرزلی نومیده د «Enquire» سیستم رامینخ ته Ú©Ú“ØŒ Ø¯Ø¯Û Ø³ÛŒØ³ØªÙ… یواÚینی موخه دا وه Ú†Û Ø¯ اروپا د هستوي څیړنو Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û Ù‚ÙˆÙ†Ø³Ù„Ú«ÛŒØ±ÛŒ Ù…ØÙ‚یقین په خپلو Ú©Û Ù…Ø¹Ù„ÙˆÙ…Ø§Øª سره شریک کړای شي.
ټایم برنرزلی په داسی ØØ§Ù„ Ú©Û Ú†Û Ø¯ اروپا د هستوي څیړنو Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û Ù‚ÙˆÙ†Ø³Ù„Ú«ÛŒØ±ÛŒ Ú©Û Ø´Ø§Ø§ÙˆØ®ÙˆØ§ لسزره کسانو کارکاوه، Ù¾Ø¯Û Ø³ÛŒØ³ØªÙ… Ú…Ù‡ Ø¯Û Ù¾Ø§Ø³Ù‡ شپږ میاشتی وخت ضایع Ú©Ú“.
داسیستم د مختلÙÙˆ نیټورکونو سره ØŒ د Ø°Ø®ÛŒØ±ÛŒÛ ÙˆØ³ÛŒÙ„Ùˆ له مختلÙÙˆ بڼو سره ØŒ تواÙÙ‚ او برابر وه. او هم ئی د مختلÙÙˆ او غیر مشابهو سیستمونو تر مینخ د معلوماتو د انتقال امکانات Ø±Ø§Ù…ÛŒÙ†Ú ØªÙ‡ Ú©Ú“Ù„ .
«Enquire» سیستم د ننی ګورت لپاره یوه ښکاره وړاندیونه وه ØŒ Ø¯Û Ø³ÛŒØ³ØªÙ… ټول هغه امکانات لرل کوم Ú†Û ØªØ± «Enquire» پخوانیو مروجو سیستمونو نلرل ،بلاخره برنزلی په Û±Û¹Û¸Û´ کال Ú©Û Ø¯ÙˆÙ‡Ù… ÚÙ„ لپاره د اروپا د هستوي څیړنو Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û Ù‚ÙˆÙ†Ø³Ù„Ú«ÛŒØ±ÛŒ ته راستون شو ØŒ او په نوموړي سیستم ÛŒÛ Ø¨ÛŒØ§ کار پیل Ú©Ú“ ØŒ خو تر لنډی Ù…ÙˆØ¯Û ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ هغه پوه شو Ú†Û Â«Enquire» ته ورته یو بل سیستم ته اړتیا ده ØŒ ترڅو د پروژی د پر مخ بیلو پر مهال تازه او نوي معلومات د پروژی د مسؤلینو سره شریک Ú©Ú“ÙŠ.
او همدارنګه «Enquire» بیرونی لینکونه او Ø§Ú“ÛŒÚ©Û Ù¾Ø®Ù¾Ù„ توکبنسټ Ú©Û Ù†Ø´ÙˆØ§ÛŒ ذخیره کولای یا په بل عبارت د «Enquire» توکبسنټ دومره پیاوړی نه وه Ú†Û Ù¾Ù‡ زیاته اندازه بیرونی Ø§Ú“ÛŒÚ©Û Ù¾Ù‡ یوه وخت Ú©Û Ø§Ø¬Ø±Ø§ او کنترول Ú©Ú“ÙŠ . کله Ú†Û Ù¼Ø§ÛŒÙ… برنرزلی په Û±Û¹Û¸Û° میلادي کال Ú©Û Ø¯ اروپا د هستوي څیړنو Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û Ù‚ÙˆÙ†Ø³Ù„Ú«ÛŒØ±ÛŒ پریښوده . نو د «Enquire» پوستکالی سی Ú‰ÛŒ یا ټیکلی ئی خپل همکار ربرت ته ورسپارلی وه ØŒ ربرت Ù¾Ø¯Û Ú«Ù…Ø§Ù† Ú†Û Ø¯Ø§ پوستکالی د بل چا لخو پر مخ بیول Ú©ÛÚ–ÙŠ ØŒ هیڅ پری کار ونکړ خو کله Ú†Û Ù¼Ø§ÛŒÙ… په Û±Û¹Û¸Û´ میلادي کال Ú©Û Ø¨ÛŒØ±ØªÙ‡ راستون شو نو ÙˆÙŠÛ Ù„ÛŒØ¯Ù„ Ú†Û Ø¯ «Enquire» نمګړتیاوي زیاتی او نه ØÙ„ÛŒØ¯ÙˆÙ†Ú©Û Ø¯Û .
او Ù¾Ø±ÚØ§ÛŒ ÛŒÛ Â«Enquire» ته ورته یو بل سیستم ته اړتیا ده ØŒ بلاخره تر ډیرو څیړنو وروسته ټایم برنرزلی په Û±Û¹Û¸Û¹ کال Ú©Û Ø¯ ننی لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û ÛŒØ§ Html او لټونګر اساس او بنسټ Ú©Ûښود ØŒ او ØØªÛŒ د Û±Û¹Û¹Û° کلونو په اخره Ú©Û Ø¯ پالنګر په کاریال (Application) جوړلو اوتطبیقولو هم بریالی شو .
په Ù‡Ù…Ø¯Û Ú©Ø§Ù„ ربرت او ټایم برنرزلی د اروپا د هستوي څیړنو Ù¾Ø±Ù…Ø®ØªÙ„Ù„Û Ù‚ÙˆÙ†Ø³Ù„Ú«ÛŒØ±ÛŒ څخه دمالی مرستی غوښتنه ÙˆÚ©Ú“Ù‡ ØŒ ترڅو نوموړي پروژه تطبیق او سرته ورسوي ØŒ خو د Ø¯Û Ø§Ø¯Ø§Ø±Û Ù„Ø®ÙˆØ§ ÛŒÛ Ù‡Ø±Ú©Ù„ÛŒ ونشو.
د Û±Û¹Û¹Û± کال په ورستیو Ú©Û Ù¼Ø§ÛŒÙ… د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø§ØªÙ„Ø³ عنصرونه یا تګونه Ø±Ø§Ù…ÛŒÙ†Ú ØªÙ‡ Ú©Ú“Ù„ Ú†Û Ø¯ لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û ÛŒÙˆ ساده پاڼه پری سکښتیدای او جوړیدای شوای Ú†Û ÛŒÙˆ شمیر تګونه ÛŒÛ Ø§ÙˆØ³ مهال هم کارول Ú©ÛÚ–ÙŠ خو ډیرو ÛŒÛ Ø¨Ø¯Ù„ÙˆÙ† موندلی دی .
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø¯Ù„ÛŒÚ©Ù„Ùˆ لپاره کومو توکیو ته اړتیا ده ØŸ
Ù„Ú©Ù‡ Ú…Ù†Ú«Ù‡ Ú†Û Ù…Ùˆ ولیدل د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù¼ÙˆÙ„ عنصرونه د لیک Ù„Ú“ÛŒ ساده توری کاروي، او Ù¾Ø¯Û ØªÙˆÚ«Ù‡ یو ساده پروګرام Ú†Û Ø¯Ù…Ø§ÛŒÚ©Ø±ÙˆØ³Ø§ÙÙ¼ په ويندوز Ú©Û Â«Notepad» ورته ويل Ú©ÛÚ–ÙŠ بسنه کوي.
Ú©Ù‡ Ú…Ù‡ هم ډیر پروګرامونه شته Ú†Û Ø§Ú©Ø«Ø±Ù‡ ÛŒÛ Ù¾Ù‡ تلواله توګه د عامل سیستمونو سره یو ÚØ§ÛŒ نصب او اعیاریږی، ددی ډول پروګرامونو تر ټولو ÚšÙ‡ بیلګه «Notepad» دÛ. Ú†Û Ø¯Û Ù…Ø§ÛŒÚ©Ø±Ùˆ ساÙÙ¼ ويندوز سره یو ÚØ§ÛŒ وی، بعضی نور پروګرامونه هم شته Ú†Û Ø¯ سند په داخل Ú©Û Ù‡Ø± سطر ته شمیره Ù¼Ø§Ú©Û ØªØ± Ú…Ùˆ د تیروتنو د Ù¾ÛŒØ¯Ø§Ú©ÛØ¯Ùˆ په وخت Ú©Û Ù…ÙˆÙ†Ú– سره مرسته ÙˆÚ©Ú“ÙŠ.
دا Ú†Û Ø¯ لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û ÛŒÙˆ سند جوړ او Ø¨ÛŒØ§ÛŒÛ Ù†ØªÛŒØ¬Ù‡ وګورو په یاد مو وي Ú†Û Ø¯ لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù‡Ø± عنصر یا Ø¨Ú†ÙˆÛ Ø¯ دغو Ù†ÚšÙˆ (<…..>) تر Ù…ÛŒÙ†Ú Ø¨Ø§ÛŒØ¯ ولیکل شي او د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø³Ù†Ø¯ د Ø®ÙˆÙ†Ø¯Û Ú©ÙˆÙ„Ùˆ په وخت Ú©Û Ø¯ ټاکل شوي نوم وروستاړی د( .html ) په بڼه لیکل Ú©ÛÚ–ÙŠ .
بیلګه:
Testpage.html
<! DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"
➥"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
<Html DIR="RTL">
<Head>
<Title>A Simple HTML Document</title></head>
<Body>
<h1> کریکټ</h1>
<p> زما لمړی ډیزاین شوي ØµÙØÛ ØªÙ‡ ÚšÙ‡ راغلاښت </p>
<p> زما لمړی ډیزاین شوي ØµÙØÛ ØªÙ‡ ÚšÙ‡ راغلاښت </p>
<p> داد ایچ Ù¼ÛŒ میل لمړنی پاڼه به تاسو ته دا ÙˆÚšÛŒ Ú†Û Ø¯Ù„ØªÙ‡ لیکل شوي بعضی وي په <b> ډبل یا بولډ </b> او بعضی ئی د <I> په مایل یا ایټالیک </I> ډول لیکل شوي دÛ.
</p>
</body>
</html>
اوس دا پورته لیکل شوي سند د خپل کمپیوټر په یو ÚØ§ÛŒ Ú©Û Ø¯ testpage.html په نامه Ø®ÙˆÙ†Ø¯Û Ú©Ú“ÙŠ او بیا ÛŒÛ Ø¯ خپلی خوښی لټونګر په واسطه راخلاص Ú©Ú“ÙŠ ØŒ Ú†Û ØªØ§Ø³Û Ø¨Ù‡ خامخا Ù„Ø§Ù†Ø¯Û ØµÙØÙ‡ وګوری.
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù„Ù‡ مخی د Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Û Ù…Ù‡Ù… توکÛ:
Ú©Ù‡ د پورتنی ØµÙØÛ Ú©ÙˆÚ‰ ته Úیرشو ØŒ نو د Ù¾Ø§Ú¼Û Ù„Ù…Ú“Ú¼ÛŒ عنصر«Doctype» څخه عبارت ده ØŒ او موخه ÛŒÛ Ø¯Ø§Ø¯Ù‡ Ú†Û Ù¾Ù‡ سند Ú©Û Ø¯ کارول شوي لو متن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ù¾Ù‡ زړه پوری لټونګر ته خبرورکړي ØŒ یعنی هر سند د لو متن د نښلولو Ú˜Ø¨Û ÛŒÙˆÙ‡ سلسله کوډونه لری ØŒ Ú†Û Ø¯Û Ú©ÙˆÚ‰ÙˆÙ†Ùˆ له پیله تر اوسه په دوامداره توګه پرمختګ Ú©Ú“ÙŠ ØŒ او د هری مرØÙ„ÛŒ کوډونه ÚØ§Ù†ØªÙ‡ نمونه لری ØŒ مونږ Ù¾Ø¯Û Ú©ØªØ§Ø¨ Ú©Û Ø¯ «Doctype» عنصر د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø¯Â«Û´.۰» نخسی لپاره کاروو ØŒ په Ø¯Û ØªÙˆÚ«Ù‡ د لو متن د نښلولو Ú˜Ø¨Û ÛŒÙˆ سند د «Doctype» په وسیله د خپلی خوښی لټونګر ته Ù…Ø®Ú©Û Ù„Ù‡ Ù…Ø®Ú©Û Ø®Ø¨Ø± ورکوي Ú†Û Ø¯ لو متن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ú©ÙˆÙ…Ù‡ نسخه ئی په سند Ú©Û Ú©Ø§Ø±ÙˆÙ„ شوي .
همدارنګه د «Doctype» عنصر باید د Ù¾Ø§Ú¼Û Ù¾Ù‡ لمړیو برخو Ú©Û ÙˆÙ„ÛŒÚ©Ù„ شي یا د Ù¾Ø§Ú¼Û Ù„Ù…Ú“Ù†ÛŒ عنصر وي تر Ø¯Û ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ د لو متن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø¯ پیل عنصر لیکل Ú©ÛÚ–ÙŠ .
او Ø¯Û Ø¹Ù†ØµØ± ته څیرمه د «Direction» خاصیت او مربوطه قیمت ÛŒÛ Â«Right-To-Left» لیکل شوي، Ú†Û Ø¯ سند د منÚپانګی لیک بڼه له ÚšÛŒ نه Ú†Ù¾ÛŒ خواته بدلوي، او Ø¯Ù‡Ù…Ø¯Û Ø¹Ù†ØµØ± د پای بڼه د Ù‡Ù…Ø¯Û Ø³Ù†Ø¯ په اخری برخه Ú©Û Ù¾Ø¯Û Ø¨Ú¼Ù‡ «</html>» لیکل Ú©ÛÚ–ÙŠØŒ دا عنصر لټونګر ته دا په ګوته کوي ØŒ تر Ú…Ùˆ کوم Ù…ØØªÙˆÙŠØ§Øª د لټونګر په واسطه وژباړل شي او په لټونګر Ú©Û Ø±Ø§ÚšÚ©Ø§Ø±Ù‡ شي .
یا په بل عبارت کوم ډول معلومات په ګورتپاڼه Ú©Û ÚšÚ©Ø§Ø±Ù‡ شي ØŒ سره Ø¯Ø¯Û Ú†Û Ú‰ÛŒØ±Û Ù†ÙˆÙŠ لټونګران بی له Ø¯Û Ø¹Ù†ØµØ± څخه هم کارکوي اوغوښتل شوي متن په پرده په سم ډول ښکاری. خو ددی Ø¨Ú†ÙˆÛ Ù†Ù‡ لیکل تر ټولو بد عادت او Ù…Ùکوره ده ØŒ ÚÚ©Ù‡ مونږ نه پوهیږو Ú†Û Ø²Ù…ÙˆÙ†Ú– Ú©Ø§Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ú©ÙˆÙ… ډول لټونګر او عامل سیسټمونه کاروي . نو Ù¾Ø¯Û Ø§Ø³Ø§Ø³ هغه به خامخا له کوم ډول ستونزو سره مخامخ Ú©ÛÚ–ÙŠ.
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø¯ عنصرونو تر Ù…ÛŒÙ†Ú Ø³Ù†Ø¯Û Ù…Ø¹Ù„ÙˆÙ…Ø§Øª بیا په دو برخو ويشل Ú©ÛÚ–ÙŠ Ú†Û ÛŒÙˆÙ‡ برخه د«<head> او </head>» بچویو تر Ù…ÛŒÙ†Ú Ù„ÛŒÚ©Ù„ Ú©ÛÚ–ÙŠ او بله برخه ئی د«<body> او</body> » پوری تړاو لری ØŒ ټول هغه معلومات Ú†Û Ø¯ لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø¯ یوه سند د«<head>» په برخه ÛŒ لیکل Ú©ÛÚ–ÙŠ ØŒ کارن ته د Ù¾Ø§Ú¼Û Ù¾Ù‡ مخ نه ښکاری ØŒ هغه معلومات Ú†Û Ø¯ «<body> او</body> » عنصرونو مینخ لیکل Ú©ÛÚ–ÙŠ کارن ته په ګورتپاڼه Ú©Û Ú˜Ø¨Ø§Ú“Ù„ Ú©ÛÚ–ÙŠ او ښودل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø³Ù†Ø¯ د عنوان «head» برخه :
Ú©Ù‡ پورتنی کوډونو ته Úیر شو نو لیدل Ú©ÛÚ–ÙŠ Ú†Û Ø¯ «<head>» برخه تنها یو کرښه لری ØŒ هغه معلومات Ú†Û Ø¯ Ù¾Ø§Ú¼Û Ø¯ «<head>» په برخه Ú©Û Ù„ÛŒÚ©Ù„ Ú©ÛÚ–ÙŠ په لټونګر Ú©Û Ø¯ Ù¾Ø§Ú¼Û Ù¾Ù‡ پورتنی Ú†Ù¾ اړخ Ú©Û Ø¯ Ù¾Ø§Ú¼Û Ø¯ عنوان په ØÛŒØ« راښکاره Ú©ÛÚ–ÙŠ ØŒ په یاد ولری Ú†Û Ø¹Ù†ÙˆØ§Ù†ÛŒ معلومات د Ù¾Ø§Ú¼Û Ù¾Ù‡ داخل Ú©Û Ø¯ لټونګر په واسطه نه ژباړل Ú©ÛÚ–ÙŠ په ØÙ‚یقت Ú©Û Ø¯ Ù¾Ø§Ú¼Û Ø¹Ù†ÙˆØ§Ù† Ú…Ùˆ مهمی Ø¯Ù†Ø¯Û ØªØ±Ø³Ø±Ù‡ کوي .
په انټرنیټ Ú©Û Ù„Ù¼ÙˆÙ†Ú©Û Ù…Ø§Ø´ÙŠÙ†ÙˆÙ†Ù‡ Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û ÛŒÙˆ ګورتپاڼه پیدا او د هغه د Ù…Ù†Ú Ù¾Ø§Ù†Ú«ÛŒ په اړه معلومات ØØ§ØµÙ„ Ú©Ú“ÙŠ ØŒ نو د ګورتپاڼو د «<head>» برخه کاروي.
کله Ú†Û ØªØ§Ø³Ùˆ وغواړی په زړه پوری Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Û Ø¯ خپل کمپیوټر په لټونګر Ú©Û Ù„ÛŒÚ©Û- Ù†ÚšÛŒ یا «Bookmark»کړي نو معمولآ د ګورتپاڼو عنوانونه په لټونګر Ú©Û Ø¯ ګورتپاڼو د ادرسونو تر Ú…Ù†Ú« Ø®ÙˆÙ†Ø¯Û Ú©ÛÚ–ÙŠ تر Ú…Ùˆ کارن ته ÛŒÛ Ù„ÙˆØ³ØªÙ„ اسانه وي .
Ú‰ÛØ±Û لټونګرونه د ووړولو څخه وروسته ØŒ په لټونګر Ú©Û Ø¯ راخلاص Ú©Ú“Ùˆ ګورتپاڼو یو یا Ú…Ùˆ ادرسونه مونږ ته ښئ .
نو Ù¾Ø¯Û Ø§Ø³Ø§Ø³ دا برخه ډیره مهمه ده Ú†Û ÛŒÙˆ Ù…Ùهوم Ù„Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ø§Ùˆ له معنی Ú‰Ú© مطلب او وي Ù¾Ú©Û ÙˆÚ©Ø§Ø±ÙˆÙ„ شي.
Ù¾Ø¯Û Ø¨Ø±Ø®Ù‡ Ú©Û Ù†ÙˆØ± عناصر هم Ù„Ú©Ù‡ «link , meta , script» او داسی نور Ú†Û Ø¯Ø¯Û Ú©ØªØ§Ø¨ په اوږدو Ú©Û Ø¨Ù‡ په پوره ډول ÙˆØ§Ø¶Ø Ø´ÙŠ هم کارول Ú©ÛÚ–ÙŠ.
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø¯ یوه سند د بدنی «<body>» برخه :
Ú©Ù‡ پورتنی کوډونو ته Úیر شو ØŒ نو وبه ګورو Ú†Û Ø¯ سند د بدنی پاسنی برخه یو ډول متنی معلومات او یو شمیر عنصرونه یا بچوي لری ØŒ دا عنصرونه د معلوماتو د څرنګوالی د ښودلو لپاره کارول Ú©ÛÚ–ÙŠ Ø¯Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ Ú†Û Ø¯ کرښی یوه برخه په Ù¾Ú¼Ú‰ خط وښیو نو د «<b> او </b>» بچويو تر Ù…ÛŒÙ†Ú Ø¦ÛŒ لیکو ØŒ په Ù‡Ù…Ø¯Û ØªÙˆÚ«Ù‡ Ú©Ù‡ وغواړو Ú†Û Ø¯ کرښی یوه برخه د مایل خط په ډول وښیو نو د «<I> او </I>» عنصرونو تر مینخ باید ولیکل شي.
همدارنګه د لومتن د نښلولو ژبه شپږ ډوله عنوانونه لری Ú†Û Ø¯Â«<h1>او </h1>» په بڼه له یوه څخه پیل تر شپږم پړاو پوری رسیږی ØŒ عنوانی Ø¨Ú†ÙˆÛ Â«<h>» ته څیرمه له یو څخه تر شپږ پوری شمیری د همغه عنوان غټوالی او Ú©ÙˆÚ†Ûنوالی په ګوته کوي ØŒ Ú†Û ØªØ± ټولو غټ عنوان یو او تر ټولو Ú©ÙˆÚ†Ù†ÛŒ عنوان «<h6>» بلل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
پورته ذکر شوي Ú‰ÛØ±Û بچوي کانټینر یا Ø´Ø§Ù…Ù„ÙˆÙ†Ú©Û Ø¨Ú†ÙˆÙŠ ول، دا ډول بچوي دوه Ø¨Ø±Ø®Û Ù„Ø±ÛŒ Ú†Û Ø¯ خلاصیدو برخه ÛŒÛ Ø¬Ù„Ø§ او د Ø¨Ù†Ø¯ÛØ¯Ùˆ برخه ÛŒÛ Ø¬Ù„Ø§ ده.
خو داسی بچوي هم شته Ú†Û Ú©Ø§Ù†Ù¼ÛŒÙ†Ø± یا Ø´Ø§Ù…Ù„ÙˆÙ†Ú©Û Ù†Ø¯Û Ø§Ùˆ په تنها توګه کارول Ú©ÛÚ–ÙŠ د بÛÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ ډول «<br/>» Ø¨Ú†ÙˆÛ Ú†Û Ø¯ یوي کرښی په اندازه د ÙØ§ØµÙ„Û Ø¯ Ø±Ø§Ù…ÛŒÙ†Ú ØªÙ‡ کولو لپاره کارول Ú©ÛÚ–ÙŠØŒ یا د «<hr/>» Ø¨Ú†ÙˆÛ Ú†Û Ø¯ Ù¾Ø§Ú¼Û Ù¾Ø±Ù…Ø® یوه اÙÙ‚ÛŒ کرښه جوړولای شي.
یادونه: Ú©Ù‡ Ú†ÛØ±ÛŒ تاسو وغواړی Ú†Û Ø¯ متنی سند د بدنی په برخه Ú©Û ÛŒÙˆ Ú…Ù‡ په داسی ډول ÙˆÙ„ÛŒÚ©Û ØªØ± Ú…Ùˆ د لټونګر په واسطه کارن ته د Ù¾Ø§Ú¼Û Ù¾Ø± مخ ښکاره نشي، نو دا ډول Ù„ÛŒÚ©Ù†Û Ø¨ÛŒØ§Ø¯ ØªÙØ³ÛŒØ± «comments» په بڼه لیکل Ú©ÛÚ–ÙŠ ØŒ د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û ØªÙØ³ÛŒØ±ÛŒ بچوي په Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ لیکل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
<! ........ ........ دا برخه تنها د ØªÙØ³ÛŒØ± لپاره ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø´ÙˆÙŠ او د لټونګر په پرده نه ښکاره Ú©ÛÚ–ÙŠ ..... .......... >
د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø¹Ù†Ø§ØµØ±Ùˆ خاصیتونه:
کله کله اړتیا تر سترګو Ú©ÛÚ–ÙŠ Ú†Û Ø¯ لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û ÛŒÙˆ عنصر په کوم ډول عمل ÙˆÚ©Ú“ÙŠØŒ پداسی ØØ§Ù„تو Ú©Û ØªØ§Ø³Ùˆ کولای شي نوموړيو بچويو ته په پیل Ú©Û Ù¾Ø§Ø±Ø§Ù…ØªØ± او د هغه قیمت ور زیات Ú©Ú“ÙŠØŒ Ú†Û Ø¯ عنصر د خاصیت په نامه یادÛÚ–ÙŠ او د بچويو یا عناصرو په وضیعت Ú©Û Ø¯ بدلون لپاره کارول Ú©ÛÚ–ÙŠ.
بیلګه:
<body bgcolor="#cccccc">
.
د Ù¾Ø§Ú¼Û Ù…Ù†Úپانګه
.
.
</body>
په Ø¯Û Ø¨ÛŒÙ„Ú«Ù‡ Ú©Û Ø¯ سند د بدنی بڼه د هغه د یو خاصیت په واسطه Ú†Û Ù¾Ù‡ ØÙ‚یقت Ú©Û Ø¯ Ù¾Ø§Ú¼Û Ø´Ø§Ù„ÛŒØ¯ رنګ تغیروي، تطبیق شوي او Ù¾Ø§Ú¼Û ØªÙ‡ ÛŒÛ Ø®Ø§ÙˆØ±ÛŒÙ† رنګ ورکړي، پایله یی دلته وګوری:
یادونه: د لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø±Ù†Ú«ÙˆÙ†Ù‡ د هګذا ډیسیمل یا د «۱۶» په قاعده جوړ او ترتیب شوي ØŒ Ú†Û Ù‡Ø± رنګ بیا له دریو رنګونو سور، شين ØŒ او Ø´ÙØªÙ„ÛŒ څخه ØªØ±Ú©ÛØ¨ شوي دÛ. د هر رنګ قیمت له دوه ØµÙØ±ÙˆÙ†Ùˆ شروع او بیا تر دوه «ff» پوری رسیږی.
د رنګونو هر Ú©ÙˆÚ‰ د هش Ù†ÚšÛŒ سره یو ÚØ§ÛŒ لیکل Ú©ÛÚ–ÙŠØŒ Ù„Ú©Ù‡ ټول ØµÙØ±ÙˆÙ†Ù‡ او هش Ù†ÚšÙ‡ مطلق تور رنګ راکوي «#000000» او «#ffffff» په مطلق ډول سپین رنګ دÛ.
تړنګ بکس (Combo box):
د شيانو هغه لست Ú†Û Ø¯ کمپیوټری پردی پر مخ ښکته خواته خلاصیږی، او شيان په منظم ډول لست کولای شي.
بیلګه :
Combo.html
<! DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"
➥"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
<html DIR="RTL">
<Body>
<form action="" >
<select name="cars" style="width: 232px; height: 30px; font-size: 20px ;">
<option value=" کرولاâ€>کرولا</option>
<option value="لنکروزرâ€>لنکروزر</option>
<option value="ډینا" selected="selected">ډینا</option>
<option value="Ú©Ûمریâ€>Ú©Ûمری</option>
</select>
</form>
</body>
</html>
تړنګ بکس Ú†Û Ø¯ لومتن د نښلولو Ú˜Ø¨Û Ø¯ Ú‰Ú©Ù†Û Ù¾Ù‡ داخل Ú©Û Ø¯ «select> < او> select/<» بچويو تر Ù…ÛŒÙ†Ú ØªØ¹Ø±ÛŒÙیږی، قیمتونه ÛŒÛ Ø¯ « < option >» او«/option> <» بچويو په واسطه تعینیږی. د « < option >» Ø¨Ú†ÙˆÛ Ø¯Â«selected » خاصیت پواسطه کارن کولای شي د تړنګ بکس په داخل Ú©Û Ù¾Ù‡ تلواله توګه یو عنصر ÙˆÙ¼Ø§Ú©Û .
د تړنګ بکس پورتنی بیلګه د موټرو په لست Ú©Û Ø¯ ډینا موټر په تلواله توګه د Ù¾Ø§Ú¼Û Ù¾Ø± مخ د Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø§Ù†Úور په شان ښودلای شي.
د پورتنی Ú©ÙˆÚ‰ زیړ رنګی کرښه Ú†Û Ù¾Ù‡ ØÙ‚یقت Ú©Û Ø¯ «CSS »کوډونه Ø¯Û ØŒ د Ù¾Ø§Ú¼Û Ø¯ تړنګ بکس او Ù„ÛŒÚ©Ù†Û Ø§Ù†Ø¯Ø§Ø²Ù‡ ټاکÛ.
لستونه:
أ‌. تعریÙÙˆÙ†Ú©Û Ù„Ø³Øª
Ú©Ù‡ Ú†ÛØ±ÛŒ ØªØ§Ø³Û ØºÙˆØ§Ú“ÛŒ ،د څیزونو یو لست په Ø¯Û ØªÙˆÚ«Ù‡ وسکښی Ú†Û Ù‡Ø± څیز ته په جدا ډول ØªÙˆØ¶ÛŒØ ÛŒØ§ تعری٠ورکړل شوي وي ØŒ نو د Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø¨ÛÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه ÛŒÛ ØªØ±ØªÛŒØ¨ÙˆÙ„Ø§ÛŒ شي.
DL.html
<! DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"
➥"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
<html dir="rtl">
<body>
<h4> د شيانو یو لست په Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ Ú†Û Ù‡Ø± څیز په جدا ډول تعری٠کړي :< /h4>
<dl>
<dt> کاÙÛŒ</ dt>
<dd> د چای او شيدو ØªØ±Ú©ÛØ¨ Ú†Û Ú«Ø±Ù…Ù‡ او تور رنګی وي< /dd>
<dt> شيدÛ</dt>
<dd> سپین رنګی او سړی وي</dd>
</dl>
</body>
</html>
د پورتنی Ú©ÙˆÚ‰ پایله تر Ø®ÙˆÙ†Ø¯Û Ú©ÙˆÙ„Ùˆ وروسته په لټونګر Ú©Û Ù¾Ù‡ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ ښکاری :
ب‌. مختل٠النوع لست:
د شيانو مختل٠لستونو Ù„Ú©Ù‡ شماره Ù„Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ù„Ø³ØªØŒ د مختلÙÙˆ تورو په واسطه ترتیب شوي لستونه په لاندی بیلګو Ú©ÛŒ لیدلای شی، تاسو کولای شي د خپلی خوښی لست د اړتیا پر وخت Ú©Û ÙˆÙ¼Ø§Ú©Û Ø§Ùˆ کار تری واخلی .
Different_type_list.html
<! DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"
➥"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
<html dir="rtl">
<body>
<h4>شماره Ù„Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ù„Ø³Øª:</h4>
<ol>
<li>ØªÙØ³ÛŒØ± شریÙ</li>
<li>نبوي ØØ¯ÛØ«</li>
<li>عقاید</li>
<li>Ùقه او قانون</li>
</ol>
<h4>توری Ù„Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ù„Ø³Øª:</h4>
<ol type="A">
<li>ریاضی</li>
<li>هندسه</li>
<li>مثلثات</li>
<li>ÙØ²ÛŒÚ©</li>
</ol>
<h4>د انګلیسی Ú˜Ø¨Û Ú©ÙˆÚ†Ù†ÛŒ تورو لرونکو لست:</h4>
<ol type="a">
<li>بیالوژی</li>
<li>Ú©Ûمیا</li>
<li>پښتو</li>
<li>دری</li>
</ol>
<h4>رومانی اعدادو Ù„Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ù„Ø³Øª:</h4>
<ol type="I">
<li>خطی Ø§Ù„ØØ¨Ø±</li>
<li>منطقی الجبر</li>
<li>Ø§ØØªÙ…الالت</li>
<li>الکترونیک</li>
</ol>
<h4>د رومانی اعدادو Ú«ÙˆÚ†Ù†ÛŒ اعدادو Ù„Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ù„Ø³Øª :< /h4>
<ol type="i">
<li>توکبنسټ </li>
<li>ويب ډیزاین</li>
<li>شبکه</li>
<li>پوست کالی انجینیری</li>
</ol>
</body>
</html>
د پورتنی Ú©ÙˆÚ‰ پایله تر Ø®ÙˆÙ†Ø¯Û Ú©ÛØ¯Ùˆ وروسته په لټونګر Ú©Û Ù¾Ù‡ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø¨Ú¼Ù‡ ښکاری:
ت‌. د لست دننه لست:
NL.html
<! DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"
➥"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
<html dir="rtl">
<body>
<h4>د لست دننه لست:</h4>
<ul>
<li>کاÙÛŒ</li>
<li>چای
<ul>
<li>تور چای</li>
<li>شين چای</li>
</ul>
</li>
<li>شيدÛ</li>
<li>پنیر</li>
</ul>
</body>
</html>
د پورتنی Ú©ÙˆÚ‰ پایله تر Ø®ÙˆÙ†Ø¯Û Ú©ÙˆÙ„Ùˆ وروسته په لټونګر Ú©Û Ù¾Ù‡ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø¨Ú¼Ù‡ ښکاری:
ث‌. د لست دننه دوه لستونه:
د یوه لست دننه دوه لستونه ډیر معمول Ø¯Û Ú†Û Ø¯ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø¨ÛÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ توګه ورته اشاره کوو:
DN.html
<! DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"
➥"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
<html dir="rtl">
<body>
<h4>د لست دننه لست :</h4>
<ul>
<li>کاÙÛŒ</li>
<li>چای
<ul>
<li>تورچای</li>
<li>شين چای
<ul>
<li>Ú†ÛÙ†Ø§ÛŒÛ Ø´ÙŠÙ† چای</li>
<li>Ø§ÙØ±ÛŒÙ‚Ø§ÛŒÛ Ø´ÙŠÙ† چای</li>
</ul>
</li>
</ul>
</li>
<li>شيدÛ</li>
</ul>
</body>
</html>
د پورتنی Ú©ÙˆÚ‰ پایله تر Ø®ÙˆÙ†Ø¯Û Ú©ÙˆÙ„Ùˆ وروسته په لټونګر Ú©Û Ù¾Ù‡ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø¨Ú¼Ù‡ ښکاری:
ج‌. دایری ته ورته لست یا Ú«ÙˆÙ„Û Ù„Ø³Øª :
د رنګه او خالی دایرو لرونکو لستونه ډيره ښکلی څیره او سکښت ستاسو ګورتپاڼو ته ورکولای شي .
بیلګه :
<html dir="rtl">
<body>
<h4>رنګه دایری Ù„Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ù„Ø³Øª:</h4>
<ul type="disc">
<li>استاد اولمیر</li>
<li>استاد ناشناس</li>
<li>میرمن نغمه</li>
<li>استاد ګلزمان</li>
</ul>
<h4>خالی دایری Ù„Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ù„Ø³Øª:</h4>
<ul type="circle">
<li>استاد اولمیر</li>
<li>استاد ګلزمان</li>
<li>میرمن نغمه</li>
</ul>
</body>
</html>
 
بټن (Button):
وروسته له Ø¯Û Ú†Û Ø¯ Ú«ÙˆØ±ØªÙ¾Ø§Ú¼Û ÛŒÙˆ Ú‰Ú©Ù†ÛŒÛ Ú‰Ú© Ú©Ú“Ùˆ ØŒ نو پالنګر ته د لیږلو لپاره اړینه ده Ú†Û Ø¯ لیږلو بټن Ú©Ûکاږو.
button.html
<! DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"
➥"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
<html dir="rtl">
<Body>
<form action="">
<p style="font-size=1.2em ;"> کارن نوم: <input type="text" name="user" style="font-size=1.2em ;">
<input type="button" value="لـــــیږل" style="font-size=1.1em ;">< /p>
</form>
</body>
</html>
په Ú‰Ú©Ù†Û Ú©Û Ø¯ بټنی د جوړولو لپاره اړینه ده ØŒ د«input» Ø¨Ú†ÙˆÛ Ø¯ «type» خاصیت قیمت «button» وټاکو، د Ù‡Ù…Ø¯Û Ø¨Ú†ÙˆÛ Ø¯ «value» خاصیت د نوموړي Ø¨Ù¼Ù†Û Ù†ÙˆÙ… ټاکÛ.
د پورتنی Ú©ÙˆÚ‰ پایله تر Ø®ÙˆÙ†Ø¯Û Ú©ÙˆÙ„Ùˆ وروسته په لټونګر Ú©Û Ù¾Ù‡ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ ښکاری:
رادیو بټن:
Ø¯Ø¯Û ØªÚ¼ÛŒ په واسطه کارن کولای شي ØŒ له دوه ممکنه ØØ§Ù„اتو څخه یو ÙˆÙ¼Ø§Ú©Û .
Radio_button.html
<! DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"
➥"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
<html dir="rtl">
<Body>
<form >
نارینه:
<input type="radio" name="Sex" value="Male" checked="checked">
<br>
ÚšÚینه:
<input type="radio" name="Sex" value="Female">
<br>
<input type ="submit" value ="Submit">
</form>
</body>
</html>
د پورتنی Ú©ÙˆÚ‰ پایله د Ø®ÙˆÙ†Ø¯Û Ú©ÙˆÙ„Ùˆ څخه وروسته په لټونګر Ú©Û Ù¾Ù‡ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø¨Ú¼Ù‡ ښکاری :
انÚورنه :
معمولا انÚورنه په ګورتپاڼو Ú©Û Ø¯ «<img>» Ø¨Ú†ÙˆÛ Ù¾Ù‡ واسطه ÚØ§ÛŒ پر ÚØ§ÛŒ Ú©ÛÚ–ÙŠØŒ د «<img>» Ø¨Ú†ÙˆÛ Ø¯ «src» یو خاصیت لری Ú†Û Ø¯ انÚور پته یا دقیق ÚØ§ÛŒ پرنښه کوي. د انÚور د اندازی د تعینولو لپاره نور خاصیتونه هم شته Ú†Û Ø¯ انÚور عرض،د انÚور طول، او د انÚور بریدونه ورته ويل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
<img src=â€mypagefile.jpg†border=â€2†width=â€75†/>
د یو انÚور زخامت ØŒ د انÚور د برید یا Ø³Ø±ØØ¯ زخامت، او د انÚور لوړوالی په پیکسل (pixels) Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø§Ù†Ø¯Ø§Ø²Ù‡ Ú©ÛÚ–ÙŠ ØŒ پیکسلونه په ØÙ‚یقت Ú©Û Ø¯ کمپیوټر په پاڼه Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ یو انÚور په جوړښت Ú©Û Ù…ÙˆØ¬ÙˆØ¯Ù‡ Ù¼Ú©Ùˆ ته ويل Ú©ÛÚ–ÙŠ.
د انÚور بچوی تر ټولو مهم خاصیت «alt» څخه عبارت ده، «alt» د انګلیسی کلمی (alternative text) څخه اخیستل شوي Ú†Û Ø¯ متناوب یا د انÚور د توضیØÛŒ متن په معنی ده.
Ú©Ù‡ Ú†ÛØ±ÛŒ وغواړو په ګورتپاڼه Ú©Û Ø¯ موجودو انÚورونو په اړه لنډه ØªÙˆØ¶ÛŒØ ÙˆÙ„ÛŒÚ©ÙˆØŒ Ú†Û Ú©Ø§Ø±Ù† ته د لیدو ÙˆÚ“ وي نو د انÚور تګ د «alt» خاصیت څخه کار اخلو. Ú‰ÛØ±Û Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ù‡ او د کارن لټونګرونه له یو بل سره مناسب او مواÙÙ‚ نه وي، یا هم Ú«ÙˆØ±ØªÚØ§ÛŒÙˆÙ†Ù‡ نوي او په نمونه Ú©Û ÛŒÛ ÙˆØ®Øª پر وخت تغیر راوړل Ú©ÛÚ–ÙŠØŒ Ú†Û Ø¯Ø§ تغیرات په لټونګرانو Ú©Û Ù†Ù‡ وي تطبیق شوي ØŒ یا Ø¯Ø¯Û Ø¨Ø±Ø¹Ú©Ø³.
نو Ú©Ù‡ Ú†ÛØ±ÛŒ یو کارن انÚور نشي کتلای ØŒ په داسی ØØ§Ù„تو Ú©Û Â«alt» خاصیت د نوموړي انÚور په اړه لنډ معلومات کارن ته ښکاره کوي ØŒ Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ø§Ø³Ø§Ø³ د هغه ستونزه ØÙ„ Ú©ÛØ¯Ø§ÛŒ شي.
<img src=â€myimagefile.jpg†alt=â€Ø²Ù…ا خپل انÚورâ€>
په ګورتپاڼو Ú©Û Ø¯ انÚور کارونی یوه بیلګه:
<html dir="rtl">
<body>
<p>
انÚور او متن
<img src="144.jpg"
align="bottom" width="48" height="48">
په یو کرښه Ú©Û
</p>
<p>
انÚور د متن په
<img src ="144.jpg"
align="middle" width="48" height="48">
Ù…ÛŒÙ†Ú Ú©Û
</p>
<p>
د انÚور پورتنی Ú…ÙˆÚ©Ù‡ او متن
<img src ="144.jpg"
align="top" width="48" height="48">
یو برابر دÛ
</p>
<br>
<hr>
<p>
انÚور د متن
<img src ="144.jpg"
width="48" height="48">
دننه
</p>
<p>
<img src ="144.jpg"
width="48" height="48">
لمړی انÚور او بیا متن
</p>
<p>
لمړی متن او بیا انÚور
<img src ="144.jpg"
width="48" height="48">
</p>
</body>
</html>
پورتنی Ú©ÙˆÚ‰ تر Ø®ÙˆÙ†Ø¯Û Ú©ÛØ¯Ùˆ وروسته په لټونګر Ú©Û Ù¾Ù‡ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø¨Ú¼Ù‡ ښکاری :
جدولونه:
کله Ú†Û ØªØ§Ø³Ùˆ وغواړی ØŒ خپل معلومات په جدولی بڼه ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ú“ÙŠ نو د لومتن د نښلولو ژبه Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ موخو ته د رسیدو لپاره یو ډول ÚØ§Ù†Ú«Ú“Û Ø¹Ù†Ø§ØµØ± لری Ú†Û Ù¾Ù‡ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú‰ÙˆÙ„ دÛ:
<table>
<tr><th>لمړی برخه</th><th>دوهمه برخه</th></tr>
<t